THE IMPACT OF ECONOMIC GROWTH, RENEWABLE ENERGY CONSUMPTION, FINANCIAL DEVELOPMENT AND URBANIZATION ON HEALTH EXPENDITURE: A TIME-SERIES EVIDENCE ON TURKISH ECONOMY

Abstract

Çalışmanın amacı, Türkiye örneğinde ekonomik büyüme, yenilenebilir enerji tüketimi, finansal gelişme ve kentleşmenin sağlık harcamaları üzerindeki etkilerini araştırmaktır. Bu amaç doğrultusunda, 1985-2018 dönemi için Türkiye özelinde zaman serisi teknikleri kullanılmaktadır. Durağanlık analizi için ADF, PP ve DF-GLS testleri uygulanmaktadır. Eşbütünleşme analizi için Johansen-Juselius ve ARDL sınır testi uygulanmaktadır. Uzun dönem katsayıları, DOLS tahmin yöntemi kullanılarak tahmin edilmektedir. Son olarak, nedensellik analizi için VECM Granger nedensellik tekniği uygulanmaktadır. Bulgular; (i) değişkenler arasında eşbütünleşmenin olduğunu, (ii) yenilenebilir enerji tüketimi ve finansal gelişmenin sağlık harcamaları üzerinde negatif etkisinin olduğunu, (iii) ekonomik büyümenin sağlık harcamaları üzerinde pozitif bir etkiye sahip olduğunu, (iv) uzun dönemde sağlık harcaması, yenilenebilir enerji tüketimi, finansal gelişme ve kentleşme arasında çift yönlü nedensellik olduğunu ortaya koymaktadır. Sonuç olarak bu çalışma, yenilenebilir enerji tüketimi ve finansal gelişmenin sağlık harcamalarını azaltmadaki kritik rolünü doğrulamaktadır. Bu nedenle politika yapıcıları, hava kalitesini artırmak ve topluma sağlıklı bir çevre sunabilmek için yenilenebilir enerji projelerine, finansal gelişmeye ve kent yoğunluğunu azaltmaya dönük yatırımlara ağırlık verebilirler.