Tarihsel süreçte bibliyoterapi ve kütüphanelerin bu süreçteki yeri

Abstract

Bu çalışmanın amacı, okumanın oldukça önemli bir yönüne işaret eden ve kökleri yüzyıllar öncesine dayanan bibliyoterapinin işlevlerine ilişkin farkındalığı geliştirmektir. Bu amaca koşut olarak, bibliyoterapinin kavramsal irdelemesi ile beraber tarihsel gelişimi ve bu süreçte kütüphaneler ile kütüphanecilerin rolü hakkında bilgiler verilmesi hedeflenmiştir. Çalışma kapsamında, öncelikle, bibliyoterapi kavramına ilişkin açıklamalar ile çeşitli bibliyoterapi türleri ve yaklaşımları tartışılmaktadır. Daha sonra, bibliyoterapinin hangi süreçleri/aşamaları içerdiği ve yararları ele alınarak bu çerçevede kütüphaneler ve kütüphanecilerin rolüne değinilmektedir. Çalışmada, tarihsel yönü ile “Birinci ve İkinci Dünya savaşı dönemlerinde sağaltım işlevi gören kütüphaneler” başlığına özel olarak yer verilmiştir çünkü savaş dönemleri bu konuda farkındalık ve çalışmaların en yoğun olduğu dönemlerdir. Dünyada kütüphanelerde bibliyoterapi kullanımına ilişkin bir takım örnekler sunularak Türkiye’de bu çerçevede yapılan sınırlı çalışmalara da yer verilmektedir. Çalışma, elde edilen bilgilere dayanarak, gelecekteki uygulamalara ilişkin önerilerin de sunulduğu sonuç bölümü ile tamamlanmaktadır. Çalışmada, literatüre dayalı betimleme yöntemi uygulanmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgular, köklü tarihsel geçmişine ve önemine karşın bibliyoterapinin hak ettiği yeri yeterince bulmuş olmadığını ve kütüphane bilimi ile uygulama alanında da konumunun muğlak kaldığını göstermektedir. Bibliyoterapinin arınma/katarsis etkisi ile pek çok sorun ve travmanın üstünden gelinmesi; kişilerde oluşturacağı özgüven ve daha güçlü kişilik yapısıyla olası sorunlara karşı mücadele edebilmeyi sağlaması gibi nedenlerle çok büyük öneme sahip olduğu ve bu bağlamda daha fazla çalışma ve uygulamalara gereksinim olduğu sonucuna varılmıştır. Özellikle kütüphane bilimine ilişkin yerli alan yazınında bu konunun sınırlı olarak ele alınmış olması nedeni ile bibliyoterapi kavramını tarihsel ve bütüncül bir perspektiften irdeleyen bu çalışmanın özgün yapıda olduğu düşünülmektedir.