Deprem Bölgesinde Görev Yapan Halk Kütüphanesi Çalışanlarının Deprem Kaygısı: Hatay Örneği

Abstract

Deprem, dünya coğrafyasının önemli bir bölümünü tehdit eden ve büyük can ve mal kayıplarına neden olan doğal jeolojik afetlerin en önemlisidir. Türkiye, depremin yıkıcı etkisini acı deneyimlerle en sık anımsamak durumunda kalan ülkelerin başında yer almaktadır. Depreme hazırlık ve sonrasında işletilecek normalleşme süreçleri açısından ortaya konan kötü performans ile söz konusu performansın her büyük depremin ardından sürekli tekrarı, deprem ve beraberinde getirdiği çok boyutlu olumsuz etkisini Türkiye için daha derinlikli hâle getirmektedir. Bu noktada depremin gözle görünür sonuçlarının gölgesinde kalan ve en sık göz ardı edilen hususlardan biri de depremzedelerin duygu durumlarında yaşanan kırılmalardır. Bu çalışmada, T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğüne (KYGM) bağlı olarak Hatay’da hizmet veren ve 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen depremlerden doğrudan etkilenen halk kütüphanesi çalışanlarının deprem kaygısının belirlenmesi amaçlanmıştır. Kütüphane çalışanlarının bu travmadan kaynaklanan kaygı düzeylerinin bireysel yaşamlarına ve buna bağlı olarak mesleklerinin icrasına etkisinin ortaya konulması, araştırmanın bütünleyici hedefidir. Araştırmada kaygı, deprem kaygısı ve kütüphanelerin ele alındığı kavramsal arka plan kurgusunda betimleme yönteminden yararlanılmış, Hatay’da Bakanlığa bağlı il ve ilçe halk kütüphanesi çalışanlarının deprem kaygısı ile bu kaygının düzeyinin ortaya konulması amacıyla da anket uygulanmıştır. Araştırmanın sınırlarını, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı bağlısı olarak Hatay ve ilçelerinde yer alan halk kütüphanesi çalışanları oluşturmaktadır. Bu kapsamda, 107 kütüphane çalışanına yapılandırılmış sorulardan oluşan anket uygulanmıştır. Kütüphane çalışanlarının depreme ilişkin kaygı düzeylerinin tespitinde, güvenilirlik ve geçerliği bilimsel yöntemlerle ortaya konan “Deprem Kaygısı Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizi sonucunda; kütüphane çalışanlarının Deprem Kaygısı Ölçeği’nden aldığı puanın ortalamanın üstünde olduğu ve deprem puanlarının demografik özellikler bağlamında anlamlı farklılıklar göstermediği tespit edilmiştir. Depremin kütüphane çalışanlarında yarattığı kaygı düzeyini ölçmeyi hedefleyen çalışmanın bu yönüyle ulusal literatür açısından bir ilk olduğu ifade edilebilir. Deprem kaygısının seçili örneklem üzerinden ve bilimsel yöntemlerle analiz edilmesinin hem Türkiye’deki kütüphanecilerin deprem duyarlılığı hem de kütüphane hizmetleri ve deprem yakınsamasını artırması açısından anlamlı olacağı değerlendirilmektedir.