Kur'an Kelimelerinden el-Vech'in (الوجه ) Tefsir Kaynaklarında ve Meallerde Anlamlandırma Sorunu

Abstract

el-Vech (الوجه) kelimesi Kur’an’da yüz, zât, yön ve kıble anlamında hem Allah lafzına hem de insanın zatına muzâf olarak kullanılmaktadır. Tefsirlerde ve meâllerde bu kelimenin anlamlandırılmasında bir anlayış birliği olmadığı, bunlardan bazılarının da sadece lafzî anlamını vermekle yetindiği görülmektedir. Kur’an’da mecaz olmadığını iddia eden bazı Selefî âlimler, naslarda el, yüz, ayak gibi organlarının Allah’a nispet edilmesini te’vil yapmadan olduğu gibi kabul etmekte ve mahiyeti hakkında herhangi bir yorum yapmamaktadır. Haşviyye olarak nitelenen bazı gruplar da bu kelime bağlamında teşbih ve tecsime varan yorumlar yapmaktadırlar. Ehl-i sünnet âlimleri ise el-vech kelimesine bağlamına göre Allah’ın zâtı, rızası ve kıble anlamlarını vermektedirler. Meâllerde el-vech (الوجه) kelimesinin herhangi bir açıklama yapılmadan “yüz/çehre” şeklinde çevrilerine rastlanılmaktadır. Vech kelimesinin, açıklama yapılmadan sadece “yüz” kelimesiyle çevrilmesi halinde yanlış anlamalara, teşbihî inanışa ve antropomorfik ilah tasavvuruna yol açması mümkündür. Tefsir kaynaklarında ve meâllerde ayetlere, lafzın delalet ettiği anlam, ayetin bağlamı ve ilgili rivayetler doğrultusunda anlam verilmesi murad-ı ilâhinin doğru anlaşılması açısından önem arz etmektedir. Bu çalışmada, vech kelimesine tefsirlerde ve meâllerde verilen anlamlar incelenerek ve bu kelime bağlamında vaki olan anlamlandırma sorununa ve bu sorunun yol açacağı muhtemel yanlış anlamalara dikkat çekilerek en uygun anlamlandırma tespit edilmeye çalışılmıştır. el-Vech kelimesinin hakiki ve mecâzî anlamları dikkate alınarak yorumlandığında ve insanlara nispet edildiğinde yüz, çehre, kişilik, öz, yön ve kıble anlamlarına geldiği, mecazen Allah’a nispet edildiğinde ise zâtı, varlığı, rızası, hoşnutluğu, Allah’ın yönü ve kıblesi anlamlarını ifade ettiği anlaşılmaktadır.