Çin’in Sosyal Kredi Sistemi: Nedir, Ne Değildir?

Abstract

Çin Devlet Konseyi’nin, 2014 yılında yayınladığı “Sosyal Kredi Sistemi’nin İnşasına Yönelik Plan Çerçevesi” ile sistematik olarak hayata geçirmeye başladığı Sosyal Kredi Sistemi, yaygın olarak, akıllı dijital teknolojilere dayalı olarak kitlesel gözetim sürdüren ve ülkedeki tüm vatandaşlara birer puan atayan bir aygıt olarak tasavvur edilmektedir. Gelgelim Sosyal Kredi Sistemi’ne ilişkin bu tasavvur sistemin ne olup ne olmadığına, ne yapıp ne yapmadığına dair yaygın genellemeler ve yakıştırmalarla karakterizedir. Bu makale, Sosyal Kredi Sistemi’nin amaç, kapsam ve işleyişini, Çin iktidarı tarafından yayınlanan siyasa belgelerine dayalı olarak açıklayarak yaygın anlatılardaki yanlış genellemeleri ve yakıştırmaları eleştirme ve sistemin gerçekte ne şekilde vuku bulduğunu açığa çıkarma amacı taşımaktadır. Makalede, yaygın kanının aksine Sosyal Kredi Sistemi’nin kitlesel gözetim amacıyla tasarlanmış yekpare bir aygıt olmadığı, bunun yerine biçimlenmesi henüz devam etmekte olan çok parçalı ve yönlü uygulamalar toplamından oluşan bir siyasa girişimi olduğu gösterilmektedir. SKS’nin temel amacının devlet işlerinde, ticari işlerde, sosyal işlerinde ve yargı faaliyetlerinde gerçek ve tüzel kişilerin güvenilirlik düzeyini artırarak ülkedeki ekonomik ve sosyal süreçlerin gelişimini garanti altına alma olduğunu iddia savunan makalede Sosyal Kredi Sistemi’nin düşünülme süreci, tasarım planı ve hayata geçirilme uygulamaları açıklanmaktadır.