Affiliation:
1. Specjalistyczne Centrum Stomatologiczne A.H. Frelich, Żory, Polska
2. Zakład Chorób Przyzębia i Błony Śluzowej Jamy Ustnej, Wydział Nauk Medycznych w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Polska
3. Katedra Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Wydział Nauk Medycznych w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Polska
Abstract
A procedure of the surgical removal of impacted lower third molars is the most frequently performed procedure by dentists.Simultaneously, it causes the most fear and anxiety for patients. Patients are afraid of intraoperative pain and complications2 Bl 2023, Tom 24, Nr 1, s. 15A R T Y K U O R Y G I N A L N Y / O R I G I N A L A R T I C L EWPROWADZENIE I CELEkstrakcja trzecich zbw trzonowych, zwanych potocznie zbamimdroci, jest jednym z najczciej wykonywanych stomatologicznychzabiegw chirurgicznych. Zabieg ten stwarzatrudnoci ze wzgldu na nieatwy dostp do tej okolicy oraz czstkonieczno usuwania twardej koci. U pacjentw wystpujepooperacyjny obrzk oraz nierzadko bl lub szczkocisk.Badania wykazay, e okoo 5070% [8] pacjentw odczuwaumiarkowany albo silny bl po zabiegu. Pomimo wprowadzenianowych rodkw farmakologicznych i rozwoju udoskonalonychtechnik, problem blu pooperacyjnego pozostaje niedoceniany,a analgezja pooperacyjna jest nadal niewystarczajcokontrolowana. Najsilniejszy bl wystpuje okoo 35 h po zabiegustomatologicznym i moe utrzymywa si do 23 dni.Przy braku ostrego stanu zapalnego zabieg jest bezbolesny,gdy wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym. Artykaina,ktra ze wzgldu na swoj budow, ulega dwustopniowemurozkadowi zarwno w osoczu, jak i w wtrobie, jest jednymz najczciej stosowanych lekw znieczulenia miejscowegow stomatologii. W skojarzeniu z epinefryn jej dziaanie znieczulajceutrzymuje si przez 27 h, dziki czemu pocztkowyokres po zabiegu jest dla pacjenta niebolesny.Powstawanie blu po usuniciu zba jest wieloetapowymprocesem. W trakcie zabiegu uwalniane s mediatory stanuzapalnego, jak na przykad: histamina, leukotrieny, prostaglandyny,cytokiny, bradykinina i inne. Substancje te powodujhiperalgezj w miejscu poddanym zabiegowi i w tkankachssiadujcych. Bodziec blowy z neuronw aferentnych jestprzewodzony przez rdze krgowy do wyszych orodkwmzgowych, gdzie jest modulowany m.in. przez endogenneopioidy, noradrenalin i 5-hydroksytryptamin (serotonin,5-HT). W przypadku zbw bl jest odbierany gwnie przezV nerw czaszkowy nerw trjdzielny. Sygnay blowe s przewodzonedo zwoju trjdzielnego (Gassera), ktry odpowiadazwojowi rdzeniowemu nerww segmentalnych, a nastpniedo trzech jder kocowych w pniu mzgu. Nastpnie neurytykrzyuj si i podaj do wzgrza, skd sygna doprowadzanyjest do kory mzgu.Zalecana obecnie analgezja multimodalna powinna kontrolowabl na kadym etapie jego powstawania, od generowaniaprzez przewodzenie, po przetwarzanie i modulacj. Dziaajcna kilku poziomach, jest bardziej skuteczna.Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) i selektywne inhibitoryCOX-2 maj wpyw na transdukcj bodca blowego; blokadyregionalne wpywaj na przewodzenie; opioidy, klonidyna,selektywne inhibitory COX-2, ketamina i gabapentyna wpywajna modulacj; opioidy, klonidyna, ketamina, gabapentyna modulujpercepcj, natomiast leki przeciwdepresyjne maj wpywna reakcje osrodkowego ukadu nerwowego. Obecna farmakoterapiablu pooperacyjnego obejmuje stosowanie lekwprzeciwblowych z tzw. koanalgetykami, takimi jak: lidokaina,antagonici receptora NMDA (ketamina), siarczan magnezu,kortykosteroidy, inhibitory kanau wapniowego (gabapentyna,pregabalina) czy agonici receptora 2-adrenergicznego (klonidyna,deksmedetomidyna) [10].Gabapentynoidy to grupa rodkw stosowanych w leczeniupadaczki i blu neuropatycznego. Stanowi rwnie alternatyww terapii wspomagajcej bl pooperacyjny. S blokeraminapiciowo-zalenych kanaw jonowych dla jonw wapniaw strukturach ukadu nerwowego. Ich zastosowanie zmniejszauwalnianie neuroprzekaznikw o dziaaniu pronocyceptywnym.Badania kliniczne dotyczce blu ostrego wykazay przydatnotych rodkw w leczeniu ostrego blu neuropatycznego,co pozwala na zmniejszenie dawek opioidw, a w konsekwencjiich dziaa niepodanych. Dugoterminowe obserwacje wykazayniszy odsetek przetrwaego blu pooperacyjnego [6, 10].Gabapentyna jest zalecanym koanalgetykiem w leczeniublu pooperacyjnego w wielu zabiegach chirurgicznych, jednakthat may occur following the procedure. Despite the development of surgical methods and pharmacology, pain remainsan unsolved issue. Gabapentin has been used as a coanalgesic in surgery for many years, however, there is no researchindicating the use of gabapentin for dental pain. The objective of this study was to assess the effectiveness of gabapentin inrelieving pain after extractions of lower third molars and its impact on the patients intake of painkillers. The study included47 patients who underwent surgical extraction of impacted third molars at the Specialist Dental Center A.H. Frelich in oryPoland. Patients were randomly assigned to one of two groups. The study group in which the patients received gabapentinan hour before the procedure and the control group in which patients did not take gabapentin. After surgery, patients tookparacetamol and diclofenac as needed. The pain level was assessed with the help of the NRS scale at 0.5, 2, 6, 12, 24, 48hours after the procedure. There was no significant difference noted in the pain intensity in the compared groups. There wasalso no difference in the number of painkillers taken by the patients in the study and control groups. There were statisticallysignificant differences in the average pain intensity in the analyzed time intervals and the associated lower demand forpainkillers in the 0.52 h time interval. A single dose of gabapentin before the procedure does not reduce pain or the needfor analgesics in patients undergoing extraction of lower third molars.