Güvenliğin Dönüşümü Kapsamında Özel Askerî Güvenlik Şirketleri

Abstract

Soğuk Savaş sonrası dönemde özel askerî güvenlik şirketleri birçok silahlı çatışma bölgesinde giderek artan şekilde kullanılmaktadır. Özellikle bu dönemde dünyanın birçok yerinde meydana gelen düşük yoğunluklu silahlı çatışmalarda özel askerî şirketlerin kullanımı buralardaki sorunlarla baş edebilmek için geliştirilmiş hâl tarzlarından biri olmuştur. Bu şirketlerin kullanımı hukuki ve siyasal yönleri itibariyle son derecede tartışmalı olmakla birlikte kullanım alanları giderek artış göstermektedir. Bazı hâllerde silahlı çatışma işlevleri de üstlenen bu yapıların genellikle lojistik alan ve çeşitli koruma hizmetlerinde etkin olarak kullanıldığı gözlenmektedir. Bu şirketler özellikle profesyonellik, uzmanlık ve iyi bir örgütlenme yapısı içinde olmaları nedeniyle kısa zamanda beğeni kazanarak 1980’lı yıllardan itibaren yaygın bir şekilde, devletlerin yanı sıra Birleşmiş Milletler gibi uluslararası örgütler ile diğer uluslararası insani yardım örgütleri ve çok uluslu şirketler tarafından sıkça kullanılmaya başlamıştır. Birbirinden çok farklı formatlarda faaliyet gösteren ve farklı amaçlarla kurulmuş bulunan bu şirketlerin uluslararası güvenlik mimarisi içinde etkin roller almaya devam edeceği tahmin edilmektedir. Ayrıca bu sektörün mali hacmi de son dönemde büyük boyutlara ulaşmaktadır. Bu durumda bu yapıların incelenmesi ve anlaşılmasında yarar olacaktır. Bu çalışmada güvenlik ortamının değişen yapısı içinde geniş bir yelpazede faaliyet gösteren özel askerî ve güvenlik şirketlerinin tarihsel gelişimi, bu kapsamda günümüzdeki yapıları ile tercih edilme nedenleri ile birlikte üstlendikleri roller ve mevcut uluslararası hukuk kapsamındaki yerleri incelenmiştir.