Tilmen Höyük’te Bulunmuş Olan MÖ 3. Binyıla Ait Bir Grup Açık Renkli Yalın Keramik

Abstract

Tilmen Höyük’teki kazılar 1959-64 ve 1969-72 yılları arasında U. Bahadır Alkım tarafından yürütülmüştür. Söz konusu kazılar sonucunda Tilmen Höyük’te MÖ 4. binden MÖ 2. binyılın sonlarına kadar kesintisiz bir yerleşim saptanmıştır. Bu kazılar sonucu bulunmuş olan İlk Tunç Çağı’na ait çark yapımı, iyi pişmiş bir grup keramik tarafımızdan Açık Renkli Yalın Keramik (ARYK) olarak isimlendirilmiştir. Bu keramik grubu ilk olarak Braidwood tarafından Plain Simple Ware / Simple Ware olarak arkeoloji literatürüne girmiştir. Açık renkli, çark yapımı, hamuru iyi arıtılmış ve iyi pişmiş olan bu keramik grubu İlk Tunç Çağı’nda Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve Kuzey Suriye’de yoğun olarak görülür. Uluslararası terminolojide Orta Fırat Bölgesi, Fırat Nehri’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi ile Kuzey Suriye’de kalan kısmını tanımlamaktadır. Bu bölge ARYK grubunun çekirdek bölgesi olarak kabul edilebilir. Çok geniş bir yayılım alanı bulmuş olan ARYK Doğu ve Orta Anadolu’da ithal malzeme olarak görülmektedir. Söz konusu keramik grubu Geç Kalkolitik Çağ’dan itibaren gelişimini sürdürerek MÖ. 2. binyıl boyunca görülmeye devam eder. Özellikle İTÇ’den itibaren teknolojik gelişmeler gösterir. ARYK, İTÇ başlarında çarkta üretilmeye başlar ve İTÇ’nin sonlarına doğru hızlı çark üretimi bir keramik grubu olarak devam eder. İTÇ’nin sonlarında bu keramik grubunun belli standartlara bağlı, seri olarak üretildiğini söyleyebiliriz. ARYK grubunda görülen bazı formlar tarihlendirme açısından önemlidir. Cyma-recta olarak bilinen “S” profilli kâseler İTÇ I-II’ye, caliciform olarak bilinen çan biçimli bardaklar ise İTÇ’nin sonlarına tarihlenmektedir. Bu makalede incelenmiş olan Tilmen Höyük’e ait keramikler İTÇ I’den başlayarak İTÇ/OTÇ geçiş evresine tarihlenmektedir.