Gümrük Birliği Anlaşmasının Türkiye’ye Etkileri: Gelinen Aşamada Devam mı Tamam mı ?

Abstract

Dünya genelinde özellikle de II. Dünya Savaşı sonrasında hem küreselleşmenin yaygınlaşmaya başlaması hem de ticaretin serbestleşmesi ve çatışmaların azalması amacıyla, ekonomik alanda çeşitli entegrasyonlar oluşmaya başlamıştır. Bu tür entegrasyonlar vasıtasıyla ülkeler hem kaynak verimliliğini artırmaya çalışmakta hem de daha büyük bir pazara hitap ederek küresel çapta avantajlar elde etmeyi amaçlamaktadır. Söz konusu entegrasyonların en yaygın olanı ise gümrük birliği olmuştur. Türkiye ekonomik ve siyasi tercih olarak bu entegrasyonların en önemlilerinden olan AB’ye yönünü dönmüş ve 1963’te Ankara Anlaşması’nı imzalamıştır. İnişli çıkışlı geçen süreç sonunda 1996’da AB ile Gümrük Birliği Anlaşması yapılmıştır. AB’ye tam üye olmadan GB imzalayan yegâne ülke olan Türkiye’nin özel durumu dikkate alındığında, asıl amacın GB’den daha ileri giderek AB’ye tam üyelik olduğunun göz ardı edilmemesi gerekir. Gümrük Birliği’nin ekonomik etkileri GSYİH üzerinde tek seferlik ortaya çıkan statik etkiler ile süreklilik gösteren dinamik etkiler olmak üzere iki ana başlıkta incelenmektedir. Söz konusu etkilerin Türkiye için nasıl geliştiğini görmek amacıyla Türkiye’nin dış ticaret verileri ve Türkiye ile AB arasındaki dış ticaret rakamları incelenmiştir. Neticede, statik etkilerinin negatif, dinamik etkilerinin ise genelde pozitif olduğu görülmüştür. Bu tespitler çerçevesinde Gümrük Birliği Anlaşması, statik etkiler üzerinden kimi kesimlerce eleştirilirken, genelde pozitif olan dinamik etkiler üzerinden de çoğunlukla destek bulmuştur. Bu noktada Gümrük Birliği Anlaşması sonrasında her iki etkinin toplamının Türkiye ekonomisine katkısının ne yönde olduğu önemli görülmektedir. Bu doğrultuda hem Türkiye hem de dünya ekonomisinde yaşanan gelişmeler çerçevesinde, gelinen aşamada Gümrük Birliği Anlaşmasının revize edilmeye muhtaç duruma geldiğini belirtmek gerekir.