Üçüncü Ur Hanedanlığı’nın Yıkılış Sürecinde Nüfus Baskısı, İklim Değişikliği ve Tahıl Kıtlığı

Abstract

Mezopotamya’da kurulan ilk kent devletlerinden beri tahıllar, siyasi ve ekonomik süreci belirleyen en temel gıda maddeleridir. Doğal ve siyasi faktörlere bağlı olarak ortaya çıkan tahıl kıtlıkları devletlerin yıkılmasına yol açmıştır. MÖ 2200 dolaylarında başlayan 4,2 ka iklim olayı, Mezopotamya’nın coğrafi ve siyasi yapısını değişime uğratmıştır. Kuzey Mezopotamya’daki yerleşik ve göçebe toplumlar, aşırı kuraklıklar nedeniyle güneye göç etmiştir. Güney Mezopotamya’daki toplumlar ise nehir kaynaklarını bir süre daha kullanmaya devam etse de tarım arazileri, sürekli olarak nehir sularıyla sulanması sonucunda tuzlanmaya bağlı olarak çoraklaşmış ve bu durumda tahıl kıtlıkları meydana gelmiştir. Üçüncü Ur Hanedanlığı’nın kurulduğu dönemde bu kıtlıkların devam ettiği görülmektedir. Kıtlıklara önlem almak amacıyla tarım arazileri nadasa bırakılmış ve drenaj sistemleri geliştirilmiştir. Ancak Amurru göçlerinin devam etmesi nedeniyle kentlerde ortaya çıkan nüfus baskısı, tarım topraklarında sürekli olarak ekim yapılmasını gerektirmiştir. Üçüncü Ur Hanedanlığı’nda yaşanan bu tahıl kıtlıklarıyla vergi sistemi bozulmuş, tayınlar arpa ile ödenememiş ve tapınaklara adak olarak sunular hayvanların sayısı azalmıştır. Bunun yanı sıra arpanın gümüş karşısında aşırı değerlenmesi neticesinde, arz-talep dengesi bozulmuş ve krallık ekonomik olarak çöküntüye uğramıştır. Bu gelişmelerin akabinde Elam saldırıları başlamış ve krallığa bağlı bazı kentler bağımsızlığını ilan etmiştir. Tüm bu olayların sonucunda Üçüncü Ur Hanedanlığı yıkılmıştır.