Metropolis Aşağı Hamam - Palaestra ve Balneum Kazılarına Ait Pencere Camı Örneklerinde Arkeometrik Analizler-Reference-Cited by-同舟云学术

Metropolis Aşağı Hamam - Palaestra ve Balneum Kazılarına Ait Pencere Camı Örneklerinde Arkeometrik Analizler

Published:2024-01-25 Issue:1 Volume:23 Page:1-14
ISSN:1303-0094
Container-title:Gaziantep University Journal of Social Sciences
language:en
Short-container-title:GAUN-JSS

Author:

AKYOL Ali Akın¹^ORCID,AKKUŞ KOÇAK Emine²^ORCID

Affiliation:

1. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Bölümü

2. YOZGAT BOZOK ÜNİVERSİTESİ, FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ, ARKEOLOJİ BÖLÜMÜ

Abstract

Camın üretimi ve kullanımı antik çağlardan itibaren gerçekleşse de yapı malzemesi olarak kullanımı ancak Roma dönemine denk düşmektedir. Dönemin pencere olarak kullanılan açıklıkların cam levhalar kullanılarak kapatılmasına M.S. 1. yüzyılda ilk defa rastlanmaktadır. Roma İmparatorluk Dönemi’nde pencere camının yoğunlukla hamam yapılarının sıcak odaları olan caldarium’larda ve dönemin konutlarında kullanıldığı bilinmektedir. Bu çalışmada, Metropolis Aşağı Hamam Palaestra ve balneum kazılarından ele geçen Geç Roma dönemine ait pencere camı örnekleri arkeometrik yönden incelenmiştir. Örnekler öncelikle kataloglanıp fotoğraflanarak belgelendikten sonra mikroskop altında incelenerek fiziksel özellikleri ve üretim teknolojileri belirlenmeye çalışılmıştır. Camların kimyasal yapısı Polarize Enerji Dağılımlı X-Işını Floresans Spektroskopisi (PED-XRF) analizi ile belirlenmiştir. Analiz sonucunda camların, döneminin en fazla örneğini oluşturan soda/kireç camı türünde olduğu anlaşılmıştır. Örneklerin yüksek SiO2 içerikleri, camların hem mekanik direnç ve dayanıklılığın hem de ergime sıcaklığının yüksek oluşuna işaret etmektedir. Aşağı Hamam-Palaestra yapısının pencere camları silindir üfleme iken balneum’da tespit edilenler döküm tekniğinde üretilmiştir. Yüksek orandaki K2O içeriği ile camlara bitki külünün eklenmiş olduğu anlaşılmıştır. Cam örneklerde renk veren elementler Fe, Mn, Cu ve Pb’dir. Ayrıca renksizleştirici olarak Sb’nin de örneklerin çoğunluğunun yapısına eklendiği görülmüştür. Camların yapımında safsızlık olarak camın yapısına taşınan hammaddelerden biri olan Al2O3 oranlarının örneklerde benzerliği, kullanılan kum ve/veya kuvarsın (SiO2) aynı kaynaktan geldiğine işaret etmektedir. Örneklerin Sr ve Zr içeriklerinin ışığında, örnek setine ait camların tümünün üretiminde çoğunlukla denizel kökenli kum kaynağının kullanıldığını söylemek mümkündür.

Funder

Yok

Publisher

Gaziantep University Journal of Social Sciences

Subject

Industrial and Manufacturing Engineering,Environmental Engineering

Reference31 articles.

1. Akkuş Koçak, Emine (2021). Metropolis Aşağı Hamam-Palaestra yapısında pencere camları ve aydınlatma, Kıraç, Y., Alagöz, U., Taşkıran, Z.F. ve Alpagut, A. (Ed.), 1921-2021 Asırlık Çınar: Anadolu Medeniyetleri Müzesi 100 Yaşında (s. 359-370). Ankara.

2. Akyol, A.A., Güray, Ç.G., Kadıoğlu, Y.K. ve Demirci, Ş. (2009). Elaiussa-Sebaste cam örnekleri arkeometrik çalışmaları. Dönmez, H. ve Özme, A. (Ed.). 24. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, (s. 13-28). Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı (Yayın No: 3173) / Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü (Yayın No: 132) Yayınları. Ankara.

3. Akyol, A.A., Kadıoğlu, Y.K., Demirci, Ş. ve Özgümüş, Ü. (2012). İstanbul Yeni Cami Hünkar Kasrı camları üzerine arkeometrik çalışmalar, Demirci, Ş., Özer, A.M. ve Ayter, P. (Ed.) ODTÜ FBE Arkeometri Anabilim Dalı 2. ODTÜ Arkeometri Çalıştayı – Türkiye Arkeolojisi’nde Cam: Arkeolojik ve Arkeometrik Çalışmalar Bildiri Kitabı (s. 159-171). Ankara: Elma Teknik Basım Matbaacılık.

4. Akyol, A.A., Kadıoğlu, Y.K., Özgümüş, Ü. ve Kanyak, S. (2014). İstanbul Koca Ragıb Paşa Kütüphanesi camları arkeometrik analizleri, Turkish Studies, 9 (11), 1-13.

5. Akyol, A.A. ve Kadıoğlu, Y.K. (2015). Tekfur Sarayı cam buluntuları arkeometrik çalışmaları, Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi - TÜBA-KED, 13, 27-36.