Różnorodność znaczeniowa konstrukcji z imiesłowem przysłówkowym współczesnym: wieloznaczność a treść propozycjonalna zdania

Abstract

Konstrukcje z imiesłowami przysłówkowymi mogą służyć do wyrażania różnorakich relacji semantycznych. W niniejszym artykule rozważono, czy relację łączącą każdorazowo zdanie główne i konstrukcję z imiesłowem przysłówkowym współczesnym można uznać za część treści propozycjonalnej zdania, czy też ową treść stanowi jedynie koniunkcja w pełni lub częściowo równoczesnych zdarzeń, bez precyzowania dokładnie relacji semantycznej pomiędzy nimi zachodzącej. Żeby rozważyć ten problem, odwołano się do klasycznego rozróżnienia pomiędzy wieloznacznością typu polisemicznego (ang. ambiguity) a nieokreślonością znaczeniową (ang. indeterminacy) (Zwicky, Sadock, 1975). Założono, że jeśli relacja semantyczna stanowi treść propozycjonalną, to powinniśmy móc wykazać, iż w przypadku zdań, którym można przypisać odmienne interpretacje odnośnie do występujących w nich relacji semantycznych, mamy do czynienia z różnymi, odmiennymi znaczeniowo zdaniami o zbieżnej formie, czyli z wieloznacznością typu polisemicznego. Jeśli zaś relacja nie należy do treści propozycjonalnej, to nie powinniśmy zaobserwować polisemii, tylko nieokreśloność znaczeniową. Dalej, jeśli relacja semantyczna należy do treści semantycznej zdania, to można się spodziewać, że konstrukcje z imiesłowem współczesnym pełniące różne role semantyczne nie będą się ze sobą łączyć swobodnie w teście koordynacji (por. Chomsky, 1957). W tym celu przeprowadzono testy diagnostyczne (por. Kempson, 1977; Gillon, 1990) oraz przeanalizowano losową próbkę 250 zdań z korpusu NKJP. Wykazano, że zdania z konstrukcją imiesłowową są nieokreślone znaczeniowo, a nie polisemiczne, natomiast nie wykazują dowolnej łączliwości w teście koordynacji. Zdaniem Autorki to wskazuje na pragmatyczny charakter relacji łączącej zdanie główne z konstrukcją imiesłowową.