Sesli Betimleme Metinlerinin İki Dilde Karşılaştırmalı Analizi İçin Bir Model Önerisi ve Modele Dair Bir Uygulama

Abstract

Görsel-İşitsel Çeviri kapsamında erişebilirlik için çeviri türlerinden biri olan sesli betimleme, kör ve görme engelli bireylerin görsel-işitsel tüketiminde erişimleri olmayan görsel düzgünün işitsel düzgüye dönüştürülerek bu ürünlere erişebilmelerini sağlayan göstergeler arası bir çeviri türüdür. Gelişen teknolojiyle günümüz insanının görsel-işitsel ürün tüketiminin daha önce hiç olmadığı kadar artmış olması toplumun dezavantajlı olarak görülen kesimlerinden kör ve görme engelli topluluk için görsel-işitsel ürünlerin erişilebilir kılınması ihtiyacını doğurmuş ve bu erişilebilirlik hizmetinin mümkün olan en iyi kalitede tüketicilere sunulması açısından sesli betimleme üzerine yapılacak bilimsel çalışmalara ihtiyaç artmıştır. Bu minvalde hazırlamış olduğumuz çalışmamızda sesli betimleme metinleri merkeze alınmış ve bir görsel-işitsel ürünün iki farklı dildeki karşılaştırmalı analizini bilimsel temellere dayanan, ölçeklenebilir, farklı bütüncelerle farklı dil çiftleri üzerinden sayısız kere tekrar edilebilecek bir metodoloji önerisi geliştirilmiştir. Bir uygulama örneğiyle pekiştirilerek tasarlanmış model önerisi, sesli betimleme metinlerinin kaynak metinle ilişkileri, betimleyicilerin sesli betimleme çeviri sürecindeki rolü, sesli betimleme metinlerinde bağdaşıklığın sağlanması ile metodolojinin anlatıbilimsel ve sinematik temelleri gibi konulara değinerek sağlam bir bilimsel zemine oturtulmuş ve 2000 yılında Thibault tarafından geliştirilmiş olan çok kipli transkripsiyon kuramından türetilmiştir. Bu metodolojinin geliştirilmesindeki en temek amaç, farklı kültürlerin sesli betimleme geleneklerini bir araya getirerek, bu gelenekler arasındaki farklılık ve benzerlikleri ortaya koyarak farklı sesli betimleme geleneklerini bir araya getirmek ve sesli betimlemede evrensel standartların oluşturulmasına katkı sağlamaktır.