Türk Argosunda Erkek ve Kadın Eğretilemeleri

Abstract

Kişilerarası iletişimi sağlayan dil, aşamalı bir yapıya sahip karmaşık bir dizgedir. Bu özelliğiyle karşılıklı iletişimi sağlamanın yanı sıra ve ötesinde pek çok, özellikle de toplumsal bazı işlevleri yerine getirmektedir. Bu dizge içerisinde yer alan argo, her dilde görülen ve toplum içindeki bir kesimin farklı biçimde anlaşma sağlamak amacıyla oluşturduğu özel bir alt dizge durumundadır. Argo sözcüklerin oluşumunda sıklıkla eğretilemelerden yararlanıldığı görülmektedir. Eğretileme, iki kavram arasında ilişki kurma ve bir kavrama ilişkin özellikleri kullanarak başka bir kavramı anlatma işlevini gören bir tür anlambilimsel aktarım olarak kabul edilmektdir. Argolardaki eğretilemelerde kadın ve erkek ikili karşıtlığını vurgulayan sözcüklerin belirgin biçimde kullanıldığı gözlemlenmiştir. Bu noktadan hareketle, bu çalışmada argoda kadın ve erkek eğretilemelerinin gönderimleri nitel araştırma yöntemi ile incelenmiştir. Çalışmanın bütüncesi Türkçenin en kapsamlı argo dağarcığı olduğu düşünülen Türkçenin Büyük Argo Sözlüğü (Tanıklarıyla)’nden derlenmiştir. Erkek ve kadın kavramlarına gönderimde bulunan sözcüklerin hangi kaynak alanlardan aktarıldığına ilişkin bulgular karşılaştırılarak toplumsal cinsiyet bağlamında yorumlanmıştır. Buna göre, Türk argosunda yer alan sözcüklerdeki eğretilemelerde erkek için daha olumlu kavramlarla ilişki kurulurken, kadının daha olumsuz kavram alanlarıyla ilişkilendirildiği saptanmıştır.