Bazı Tatlı Sorgum [Sorghum bicolor var. saccharatum (L.) Mohlenbr.] Genotiplerinin Selülozik Biyoetanol Verimlerinin Belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada, GAP ve Çukurova koşullarında yetiştirilen tatlı sorgum [Sorghum bicolor var. saccharatum (L.) Mohlenbr.] genotiplerinin biyokütlesinin bazı özelliklerinin ve teorik selülozik biyoetanol potansiyelinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu bağlamda, yurt içi ve yurt dışındaki değişik kaynaklardan temin edilen 49 farklı tatlı sorgum [S. bicolor var. saccharatum (L.) Mohlenbr.] genotipi materyal olarak kullanılmıştır. Tarla denemeleri 2015 yılında, Çukurova (Adana) ve GAP (Şanlıurfa) lokasyonlarında ikinci ürün koşullarında yürütülmüştür. Tatlı sorgum genotiplerinin biyokütlesinin kuru madde bazında; nem, kül, selüloz, hemiselüloz ve lignin analizleri yapılmış; teorik selülozik biyoetanol verimleri hesaplanmıştır. Çalışma bulgularına göre, incelenen tüm özellikler bakımından her iki lokasyonda da genotipler arasındaki farklılık p≤0.01 seviyesinde istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Çukurova lokasyonunda genotiplerin nem içeriği % 77.21-90.82, kül içeriği % 5.26-11.01, selüloz içeriği % 20.42-33.27, hemiselüloz içeriği % 15.90-24.58, lignin içeriği % 3.53-9.67, teorik selülozik biyoetanol verimi 121.5-192.1 L ton-1 biyokütle ve 205.9-1428.5 L da-1 arasında değişmiştir. GAP lokasyonunda ise genotiplerin nem içeriği % 64.80-88.07, kül içeriği % 4.60-10.46, selüloz içeriği % 18.35-27.92, hemiselüloz içeriği % 15.60-24.22, lignin içeriği % 3.83-9.12, teorik selülozik biyoetanol verimi 115.9-164.1 L ton-1 biyokütle ve 352.7-1348.1 L da-1 arasında değişmiştir. Çukurova lokasyonunda UNL-hybrid-3, PI579753 ve Theis genotiplerinin, GAP lokasyonunda ise No41, Corina ve Topper 76 genotiplerinin diğer genotiplere göre daha yüksek teorik biyoetanol verimine sahip oldukları saptanmıştır. Ayrıca Cowley, M81-E, PI579753, Smith, Theis, Topper 76, No91 ve No41 genotiplerinin her iki lokasyonda 1000 L da-1 üzerinde teorik biyoetanol verimine sahip ortak genotipler oldukları belirlenmiştir. Çalışma sonucunda, Türkiye koşullarında farklı lokasyonlarda birim alandan yüksek biyoetanol verimi ile tatlı sorgum bitkisinin, farklı enerji kaynaklarının arayışının daha da arttığı günümüzde önemli bir alternatif tarımsal kaynak olabileceği sonucuna ulaşılmaktadır.