Yeraltı (Underground) – Ana Akım (Mainstream) Etkileşimi Bağlamında İzmir Rap Scene

Abstract

Hip hop kültürünün bir bileşeni olan Rap, günümüzde Amerikan müzik endüstrisinde ana akım (mainstream) bir türdür. 1970’li yıllarda New York’un Bronx bölgesinde ortaya çıktığı kabul edilen bu müziksel pratik, zamanla farklı ülkelerde de yerel dinamiklerle etkileşime girerek yeni ve yeniden üretilen, tüketilen bir emtia (meta) haline gelmiştir. Türkçe Rap müzik de bu bağlamda değerlendirilebilir. Ancak, Türkçe Rap müziğin tarihsel arka planı 1980’li yıllarda Almanya’da yaşayan Türk diasporasına dayanır. Bununla birlikte Türkiye’de 1990’lı yılların ortalarından itibaren yeraltı (underground) bir pratik olarak görünürlük kazanmaya başlayan Türkçe Rap’in, 2010’lu yılların ortalarından itibaren mainstream etkileşimi dikkat çekicidir. Bir müzik türünün eş zamanlı olarak hem mainstream hem de underground bir yaşam sürmesi de mümkündür. Mainstream ve underground karşıt konumları işaret etse de, bir müzik pratiği söz konusu karşıtlığa rağmen simbiyotik etkileşime her zaman açıktır. Günümüz medya teknolojilerinin sunduğu imkanlar, yerel ölçekte üretilen müzik metinlerini hem yereller arası hem de küresel ölçekte anında etkileşime açık hale getirdi. Buradan hareketle bu makale, alan araştırması yöntemini benimseyen etnomüzikoloji disiplinine uygun bir yaklaşımla İzmir merkezinde Rap atmosferi (scene) ve dinamiklerine odaklanır. Rap özelinde popüler müzik incelemesi olan bu çalışmada scene kavramsal inşayı işaret ederken, etnografi malumat toplama yöntemine vurgu yapar.