METHODOLOGICAL, SEMANTIC, AND MORPHO-SYNTACTIC PROCESSES IN CORPUS-BASED EXTRACTION OF COLLOCATIONS -A PROJECT BASED CASE STUDY-

Abstract

Derlem temelli anlam gösterimleri, içerisinde önüretimli yapılar, bilişsel şemalar, kültürel kodlar gibi dinamikleri barındırması nedeniyle biçimsel gösterimlerden farklı olarak tam otomatik olmaktan çok, doğal dil kullanıcılarının ve alan uzmanlarının yargılarına da gereksinim duymasından ötürü yarı-otomatik çıkarıma izin veren bir niteliktedir. Bu çalışmada dilde anlam örüntülerinin ve gösterimlerinin önemli bir bölümünü oluşturan eşdizimsel yapılanmaların derlem temelli çıkarımı sürecine ilişkin bir durum çalışması ortaya koymak amaçlanmıştır. Durum çalışmaları bir olguyu, özgül bağlamı içerisinde, olağan sürecinde, uygulama odaklı sunulan bir gerçeklikle, derinlemesine bir biçimde ortaya koymayı amaçlayan bir araştırma yöntemidir. Söz konusu çalışma disiplini, konu alanı ile ilgili gerçekleştirilmesi planlanan araştırmalara, deneyim temelli bir bakış açısıyla kuramsal çerçeveden uygulama süreçlerine doğru ilerleyen bir perspektif sunabilmektedir. Bu durum çalışması TÜBİTAK-SOBAG 3501 programı tarafından desteklenen, dilbilim alanında yürütülen bir araştırma projesi çerçevesinde yapılandırılmış ve yöntemsel süreç: verisetlerinin oluşturulması, örüntüleme düzlemlerini özgülleştirme ve veri işleme süreci, istatistiksel süreç, anlambilimsel süreç, biçim-sözdizimsel süreç olmak üzere beş farklı boyutta tasarlanmıştır. Çalışmanın temel motivasyonu, özelde eşdizimlilik çıkarımı, genelde dilsel örüntülerin derlem temelli betimlenmesi çerçevesinde süreç temelli ve görgül bir izlek ortaya koymaktır. Özellikle derlem dilbilim ve sözcükanlambilim arakesitinde uygulama ve süreç temelli yetkinlik kazanmayı planlayan araştırmacılara bütüncül ve disiplinlerarası bir rehber oluşturma açısından söz konusu çalışmanın önem taşıdığı düşünülmektedir.