Tartışma Metinlerinde Dilbilgisel Bağlaşıklık Kullanımı

Abstract

Dilbilgisel bağlaşıklık, metin, sözcük, sözcük öbekleri ve tümceler arasında oluşturulan dilbilgisel bağlar ile düşünceler arası ilişkiler sağlayan en temel araçtır ve dilsel düzlemde gönderim, bağıntı ögeleri, değiştirim ve eksilti yoluyla gerçekleştirilir. Dilbilgisel bağlaşıklık ögelerinin metni düzenleme ve sürekliliği sağlama işlevi göz önünde bulundurulduğunda okuyucu/dinleyiciyi ikna etme amacıyla oluşturulan tartışma metinlerinde sıklıkla kullanılmaları beklenmektedir. Bu savdan hareketle çalışmanın amacı, üniversite öğrencilerinin oluşturdukları tartışma metinlerinde var olan dilbilgisel bağlaşıklık ögelerinden en çok hangilerinin yeğlendiklerini saptayarak elde edilen sıklık değerlerinden hareketle bunları tartışma metinlerinin özelliklerine göre değerlendirmektir. Bu amaç doğrultusunda, çalışmanın veritabanı olarak Kocaeli Üniversitesi Batı Dilleri ve Edebiyatları Bölümünde okuyan 1. sınıf öğrencilerinin 2016-2017 bahar dönemi Retorik dersi final sınavı kapsamında oluşturdukları Türkçe yazılmış tartışma metinleri alınmıştır. Metinler yazarın konuya ilişkin tezini sunduğu giriş, tezini desteklemek amacıyla gerekçelerini verdiği ve karşı savı çürüttüğü gelişme ve sonucun özetlendiği sonuç bölümü olmak üzere beş bölümden oluşmaktadır. Metinlerdeki dilbilgisel bağlaşıklık ögeleri Alarcon ve Morales'in çalışmasından yola çıkılarak Halliday ve Hasan'ın Dilbilgisel Bağlaşıklık Modeli Çerçevesinde çözümlenmiş ve araştırma sorularına yanıt aranmıştır. Sonuç olarak, incelenen metinlerde en sıklıkla kullanılan ögelerin gönderim ve bağıntı ögeleri iken; en az sıklıkla yeğlenen ögelerin değiştirim ögeleri olduğu görülmüştür. Ayrıca elde edilen bulguların çalışmamızın çıkış noktasını oluşturan Alarcon ve Morales'in çalışmasıyla ve tartışma metinlerinin temel yapısıyla uyumlu olduğu söylenebilir.