Orman Yangınına Sebep Olan Kriterlerin Bulanık Ortamda Değerlendirilmesi

Abstract

Orman yangınları, çeşitli sebeplerle meydana gelebilir ve hızlı bir şekilde yayılabilir. Bu yüzden büyük çevre problemidir. Türkiye’de özellikle Ege ve Akdeniz bölgeleri olmak üzere 12 milyon hektarlık alan orman yangını konusunda risk taşımaktadır. Orman yangınında riskli bölgeler, yangının kolayca başlayıp, diğer bölgelere hızlı bir şekilde yayılabileceği yerlerdir. Doğayı kontrol altına almak zordur. Bu bağlamda bu çalışmada orman yangınına sebep olan kriterlerin değerlendirilmesi ele alınmıştır. Bu kriterler 4 ana kriter olan topografya, bitki örtüsü, iklim ve sosyoekonomiktir. Bu kriterlerin alt kriterleri ise yükseklik, eğim, cephe, rakım, kuru bitki örtüsü, biyokütle yoğunluğu, sıcaklık, nem, rüzgâr hızı, yerleşim yerine uzaklık, arazi kullanımı, nüfus yoğunluğu ve elektrik hatlarına uzaklıktır. Bu yüzden orman yangını yüksek olması sebebiyle, çok kriterli karar verme (ÇKKV) modelinin önerilmesi, ikna edici sonuçlar elde etmek için çok değerlidir. Dolayısıyla karar vericiye geniş değerlendirme ölçeği sunan Pisagor Bulanık (PB) kümeleri, literatürdeki çalışmalarda birçok uygulamada kullanılmış PBAHP, Analitik Ağ Prosesi (AAP) ve Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) yöntemleri uygulanmıştır. Orman yangını üzerinde etkisi olan kriterler bu üç yöntem kullanılarak önceliklendirme yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar ile karşılaştırmalı analiz yapılmış ve sonucun ne kadar önemli olduğu gösterilmiştir. Daha sonra senaryo bazlı duyarlılık analizi yapılarak farklı koşullardaki durumlar gözlemlenmiştir. Böylece yapılan çalışma ile ormanlık alanların yangın riski oluşturma durumları belirlenmiştir. Dolayısıyla eldeki kaynakların etkin bir şekilde tahsis edilmesine katkı sağlayacaktır.