TAO-KLARCETİ BÖLGESİNDEKİ GÜRCÜCE EL YAZMALARI VE TÜRK TARİHİ AÇISINDAN ÖNEMİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Abstract

Tao-Klarceti Gürcüce bir adlandırma olup günümüzde Erzurum’un kuzey doğusu, Artvin’in büyük bir bölümü, Ardahan ve Kars’ın küçük bir kısmını kapsamaktadır. Bölgenin tarihi altyapısı hakkında çok önemli bir kaynak statüsünde olan Gürcüce el yazmaları, Türk tarihi açısından da kıymetli konumdadır. Özellikle bu kaynakların tanıtılması ve üzerinde değerlendirmenin yapılması, ülkemizdeki akademik çalışmalarda neredeyse kullanılmayan Gürcüce kaleme alınmış eserlerin, Türk tarih yazımına eklenmesine yardımcı olacağı kanaatindeyiz. Yakın komşumuz olan Gürcistan ile ekonomik ilişkilerin yanında sosyal, kültürel ve tarihi bağlamda pek çok ortak noktamız bulunmaktadır. Artvin ve çevresi özelinde bu ortaklık gerek insanların yaşantısı gerek konuşulan dil gerekse de gelenek ve göreneklerde açıkça karşımıza çıkmaktadır. Gürcistan’ın tarihi anlaşılmadan kuzeydoğu illerimizin tarihi hep noksan kalır. Aynı durum keza Gürcistan için de geçerlidir. Bu kapsamda tarihi boyutta Gürcüce kaynakların bilinip öğrenilmesi son derece değerli bir husustur. Bu çalışmada, IX. ve XVI. yüzyıl aralığında Tao-Klarceti bölgesindeki el yazmaları katalog şeklinde ifade edilmeye çalışılmıştır. Öncelikle bölgenin sınırları ve tanıtımı, Tao-Klarceti’nin kısa bir tarihçesi, Gürcüler arasında Hıristiyanlığın yayılmasını ve kilise-manastırların listesi ifade edilmiştir. Hıristiyanlığın Gürcistan’da benimsenmesi ve yayılımı noktasında bu tarihi bölge simge durumundadır. Gürcüler açısından dini bir eğitim merkezi olarak belirlenen sahada, meydana getirilen el yazmaları da çoğunlukla dini içeriklidir. Bunun yanı sıra el yazmaları, bölge tarihini aydınlatılmasında, kişi ve yer adlarının tespit edilmesinde, dönemin siyasi ve sosyal bir tablosunun çizilmesinde birinci elden kaynak durumundadır.