Temporal and Spatial Variation of Aerosol Optical Depth Data from Sun Photometers in Turkey and its Surroundings

Abstract

Yer seviyesinde konumlandırılmış AERONET ağına bağlı güneş fotometreleri ile belirlenen Aerosol Optik Derinliği (AOD), atmosferik aerosollerin izlenmesinde kullanılan temel parametredir. Kısaca, belli bir dalga boyundaki elektromanyetik enerjinin atmosferdeki aerosoller nedeniyle azalması olarak tanımlanan bu parametrenin bir bölgede mekansal ve zamansal değişimlerinin belirlenmesi o bölge atmosferinde aerosol varlığına ve özelliklerine ilişkin önemli bilgiler vermektedir. Bu çalışma kapsamında, ülkemizin de içinde yer aldığı Doğu Akdeniz bölgesinde 2008-2018 yılları arasındaki toplam 10 AERONET istasyonunda AOD değişimleri incelenmiştir. Değerlendirmeler farklı zaman dönemleri (yıllık, mevsimlik ve aylık) için ayrı ayrı yapılmıştır. Buna göre, çalışma alanı içinde AOD verilerinin mevsimlere göre farklılık gösterdiği ortaya konmuştur. İlkbahar ve yaz aylarında büyük AOD değerleri elde edilirken sonbahar ve kış aylarında daha küçük değerler görülmüştür. Türkiye’de yer alan kırsal istasyonda, kentsel istasyona göre daha büyük AOD değerleri elde edilmiştir. Özellikle yaz, ilkbahar ve sonbahar mevsimleri kırsal istasyonun Afrika ve Asya kaynaklı toz taşınımından en çok etkilendiği mevsimler olup, bu durumun istasyonda büyük AOD değerlerinin ölçülmesine neden olduğu bilinmektedir. Çalışma kapsamında değerlendirilen Türkiye ve yakın çevresinde yer alan 8 AERONET istasyonunda aylık değişimlerin birbirine benzediği, en çok veri sayısına yaz aylarında (Temmuz ve Ağustos) ulaşıldığı görülmüştür. En az veri sayıları ise kış mevsiminde Aralık ve Ocak aylarında elde edilmiştir. Diğer istasyonlardan farklı olarak toz taşınımından etkilendiği bilinen Atina (ATHENS-NOA), Kıbrıs Limasol (CUT-TEPAK), Girit adası (FORTH_CRETE) ve İskeçe (Xanthi) gibi Akdeniz Bölgesi istasyonlarında ilkbahar aylarında, Türkiye’de yer alan kırsal istasyonda olduğu gibi büyük AOD değerleri elde edilmiştir. Çalışma kapsamında elde edilen AOD verisi yardımıyla, bölgede yer seviyesindeki partikül madde konsantrasyonlarının tahminine yönelik istatistiksel tahmin modellerinin hazırlanması mümkün olabilecektir.