Abstract
Divan şiirinin kendine özgü dili, mazmunları, kuralları ve mitolojik, dinî, tarihî unsurlardan oluşan bir hayal dünyası vardır. Şairler bu edebî geleneğin kendine özgü dağarcığından yararlandıkları gibi zengin çağrışımlara kapı aralamak, etkili bir ifade ortaya koymak, farklı, güçlü bir ses olabilmek için şiirlerine içinde bulundukları toplumların, zamanların ve yaşadıkları toprakların, doğanın çeşitli unsurlarını, inançlarının, kişisel duygularının, düşüncelerinin izlerini de taşımışlardır. Böylece çeşitli unsurlarıyla doğa, gündelik yaşam, türlü uygulamalarıyla tıp, astrolojik bilgiler, diyarlar, uluslar, tarihî olaylar ile kişiler, toplumun değişik kesimleri, yiyecekler, içecekler, duygular, düşünceler, deneyimler, olgular, olaylar, çeşitli inançlar ve bunlarla birlikte peygamberler, dinî kişiler, varlıklar şairlerce kurulan hayallerle, yapılan edebî sanatlarla, kullanılan türlü ifadelerle şiirlerde yer almıştır. Kendilerine ilişkin bilgiler, kabuller, rivayetler ve inanışlarla şairlerinin hayallerinde yer edinen, beyitleri anlam ve çağrışım bakımından zenginleştirenlerden ikisi de Hz. Meryem ile Hz. İsa’dır. Hz. Meryem ile Hz. İsa divan şiirinde doğrudan veya dolaylı ifadelerle kendilerinden söz ettirmişlerdir. Beyitlerde kendileriyle ilgili unsurlar, olaylar ve mucizelerle bir telmih unsuru olarak bulunmuşlardır. Bütün bunların yanı sıra Osmanlı sahasında yazılan manzum eserlerde kimi beyitlerde yapılan benzetmelere bakıldığında Hz. Meryem ile Hz. İsa’nın, Meryem ve Çocuk ikonalarındaki tasvirleriyle de yer aldıkları görülür. Bu makalede, öncelikle Hz. Meryem ile Hz. İsa’nın Hıristiyanlıkta, İslamiyet’te nasıl telakki edildiklerine, divan şiirinde ne tür özellikleriyle, kendilerine ilişkin hangi olaylar, unsurlar ve mucizelerle yer aldıklarına kısaca değinilecektir. Ardından ikonalar hakkında bilgi verilecektir. Bu yapıldıktan sonra da Osmanlı sahasında yazılmış manzum eserlerde Hz. Meryem ile Hz. İsa’ya telmihte bulunularak yapılmış kimi benzetmelerin ardında Meryem ve Çocuk ikonalardaki tasvirlerin olduğu ortaya konmaya çalışılacaktır.
Publisher
Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi
Reference38 articles.
1. AKSOY, Bünyamin (2023). Klasik Türk Şiiri Dinî Tasavvufî Mesnevilerinde Hz. İsa, Hz. Meryem ve Hıristiyanlık, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
2. AKSOYAK, İsmail Hakkı (2018). Gelibolulu Mustafa Âlî Dîvânı, T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/58695,gelibolulu-mustafa-ali-divanipdf.pdf?0, (E. T.: 05. 11. 2023).
3. ALICI, Mustafa (2016). “Kur’ân-ı Kerîm ve Katolik Meryem Teolojisi (Mariology ve Kur’ân-ı Kerîm)”, AKRA Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, Sayı: 9, s.s.103-115.
4. ARSLAN, Mustafa (2020). Muhyî Dîvânı, T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/78626,muhyi-divanipdf.pdf?0, (E. T.: 05. 11. 2023).
5. AY, Alper (2023). “Edebiyatımızda Hz. Meryem ve Müellifi Bilinmeyen Bir Meryem Ana Destanı”, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 36, s.s. 541-559.