Kampüs Ortamındaki Plastik Atık Çeşitliliğinde Gözlemsel Öğrenmenin ve Akran Etkisinin ArcGIS ile Görselleştirmesi

Abstract

Plastik kirliliği; ekosistemleri, yaban hayatını ve en çok da insan sağlığını etkileyen önemli bir çevresel sorun haline gelmiştir. Son dönemde yapılan çalışmalarda mikroplastiklere özellikle vurgu yapılmış olsa da bunların birincil kaynaklarından olan ve yetersiz/yanlış atık yönetim stratejileri nedeniyle doğal ortamlarda sıklıkla karşılaşılan mezo- ve makroplastiklerin varlığı ve çeşitliliğinin değerlendirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Öyle ki atıkların tüketiciler tarafından biriktirme ekipmanları yerine doğal ortamlara bırakılması konusunda bazı ilişki ve etkileşimler, viral bir salgın tarzında yayılmakta ve ardından bir davranış paternine dönüşmektedir. Öğrenmede sosyal bilişsel yaklaşım olarak tanımlanan “gözlemsel öğrenme”nin ve “akran etkisi”nin, kampüs alanı içinde bilinçsizce bırakılan mezo/makroplastik malzeme çeşitliliğine etkisi ve bu ortamda oluşan plastik kirliliğinin arazi dağılımının görselleştirilmesi bu çalışmanın temelini oluşturmaktadır. Elde edilen bulgular, sürdürülebilirlik amaçları kapsamında gençlerin farkındalığını artırmak ve çevre eğitimi programlarına olan ihtiyacı ortaya koymak adına görsel verilerle desteklenmiştir. Bu çalışmanın en önemli bulgusu olarak; her alanda baskın olan polimer yapıların, öğrencilerin derslik/ ofis/ market/ kantin yakınlığı kaynaklı tükettiği plastik ambalajlı ürünler, tütün ürünleri kullanma alışkanlıkları nedeniyle sigara izmaritleri ve hızlı hijyen oluşturma alışkanlığı nedeniyle ıslak mendiller olduğu gözlenmiştir. Atıkların en yoğun olduğu dönem, ara sınav dönemi olarak bilinen Ekim ayı ve en yoğun alan yol kenarındaki oturma alanlarının olduğu bölge olarak belirlenmiştir. En çok kaydedilen meso-makroplastik parçaların FT-IR analizleri sonucunda, yoğunluğa göre polimer yapılara ait sıralamanın; PET, PE, PP ve PMMA olduğu tespit edilmiştir. Çalışma sonucunda, plastik atıkların çevresel etkileri konusunda farkındalıkların artmasına yardımcı olabilecek, sürdürülebilir uygulamaların benimsenmesinde, ekolojik uygulamaları örnekleyecek farklı girişimlerle gençlerin desteklenmesi ve yönetimlerin bir an önce aksiyon alması gerekliliği ortaya konulmuştur.