Abstract
Oraj (TS), atmosferik kararsızlık sonucu dikey gelişimli Cumulonimbus (Cb) bulutlarında oluşan, 1 - 100 km mekânsal çözünürlüğe (mezo-ölçek) sahip, kuvvetli sağanak yağış, dolu, şimşek, yıldırım, hortum, türbülans ve rüzgar hamlesi ile karakterize edilen şiddetli hava fenomenidir. Nemli ve kararsız hava kütlelerinin yükselip yoğuşması sonucu meydana gelen bu fenomen, ülkemizde genellikle ilkbahar ve yaz başlarında meydana gelmektedir. Fakat son yıllarda, yaz ortalarında, sonbahar başlarında ve hatta kış aylarında da bu hadiseler sık yaşanır hale gelmiştir. Bu çalışmada, İstanbul için 2013-2022 yıllarını kapsayan 10 yıllık periyot dahilinde, sıcak sezon (Mayıs-Eylül) ve soğuk sezon (Ekim-Nisan) orajlarının karakteristikleri incelenmiş ve meydana geldiği atmosferik koşullar ortaya konulmuştur. Çalışmada orajlı zamanların tespiti için Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı havacılık rasatları kullanılmış, yukarı seviye atmosferik parametrelere ait verilerin temini için İstanbul Kartal Radyosonde İstasyonu verileri analiz edilmiştir. Her iki dönem için de orajların tekil ya da herhangi bir hadise ile birlikte meydana gelip gelmediği incelenmiş ve istatistikleri ortaya konulmuştur. Periyot dahilinde orajların gün içi, aylık ve yıllık bazda analizleri gerçekleştirilmiş, sıcak ve soğuk sezon için ayrı ayrı meteorolojik parametrelerde meydana gelen değişimler istatistiksel olarak sunulmuştur. Sıcaklık, çiy noktası sıcaklığı, rüzgar şiddeti, rüzgar yönü ve bağıl nem gibi meteorolojik parametreler hem sıcak hem de soğuk sezon orajları için istatistiksel olarak analiz edilmiştir. Ayrıca, toplamda sekiz adet termodinamik indeks ve atmosferik kararlılık parametresi kullanılarak, sıcak ve soğuk sezon orajlarının her bir indeks ve parametredeki ortalama değişimleri incelenmiştir.
Publisher
Dogal Afetler ve Cevre Dergisi
Reference25 articles.
1. Akram, T., Akter, F., Mallik, M. A. K., Tabassum, F., Hassan, S. M. Q., & Faruq, M. O. (2022). Recent climatology of thunderstorm days over Bangladesh. Journal of Climate Studies, 12(3), 112-130.
2. All Met Sat. (2023). İstanbul Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı konum bilgileri. 30 Nisan 2023’de https://en.allmetsat.com/metar-taf/turkey.php?icao=LTFJ adresinden alındı.
3. Apostol, L. (2008). The Mediterranean cyclones–the role in ensuring water resources and their potential of climatic risk, in the east of Romania. Present Environment and Sustainable Development, 2, 143-163.
4. Arslan, H., Baltacı, H., Akkoyunlu, B. O., Karanfil, S., & Tayanç, M. (2020). Wind speed variability and wind power potential over Turkey: case studies for Çanakkale and İstanbul. Renewable Energy, 145, 1020-1032. https://doi.org/10.1016/j.renene.2019.06.128
5. Bunkers, M. J., & Hjelmfelt, M. R. (2021). Thunderstorm downbursts: windstorms and blowdowns (Second edition). In E. Johnson & K. Miyanishi (Eds.), Plant Disturbance Ecology, (pp. 65-115). Academic Press. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-818813-2.00003-4, 2021.