Termodinamik İndekslerin ve Atmosferik Kararlılık Parametrelerinin Oraj Hadiselerinin Tahmininde Performans Analizi: Samsun Örneği

Abstract

Bu çalışmada Samsun radyozonde istasyonu verileri ve Samsun Çarşamba Havalimanı havacılık rasatları kullanılarak, 2018-2022 yılları arası beş yıllık periyot için termodinamik indeks ve atmosferik kararlılık parametrelerinin oraj tahminindeki performansını analiz etmek amaçlanmıştır. Çalışmada kullanılan termodinamik indeks ve atmosferik kararlılık parametreleri; Showalter Index (SI), Lifted Index (LI), Severe Weather Threat Index (SWEAT), K-Index (KI), Totals Totals Index (TTI), Convective Available Potential Energy (CAPE), Convective Inhibition (CIN) ve Bulk Richardson Number (BRN)’dir. İndeks ve parametrelerin oraj olaylarını tahmin etme başarısını ölçmek için Probability of Detection (POD), False Alarm Ratio (FAR), Miss Rate (MR), Critical Success Index (CIS), Hiedke Skill Score (HSS) ve True Skill Score (TSS) gibi istatistiksel başarım testleri uygulanmıştır. Analizler R programlama dili ve Excel kullanılarak yapılmıştır. Sonuçlara göre; oraj tahmininde en başarılı indeks SI olurken, CAPE ve BRN parametrelerinin başarısı en düşük olmuştur. Tüm bu analizler sonucunda orajların çoğunluğunun yılın en sıcak aylarında ve günün en sıcak saatlerinde gerçekleştiği görülmektedir. Bu durum orajların çoğunluğunun ısınma nedeniyle gerçekleştiğini gösterir. Bazı olaylarda indeks ve parametreler oraj oluşumu için belirlenen eşik değerine dahi ulaşamamıştır. İndeks ve parametrelerin, eşik değerleri Samsun için optimize edildiği takdirde tahmin başarısının daha da artacağı ortadadır. Ayrıca bu indeks ve parametreleri tek başına kullanarak oraj tahmini yapmak yerine birden fazla indeks ve parametre değerlendirilerek yapılacak tahminler tutarlılığı artıracak ve daha doğru sonuçlar alınmasını sağlayacaktır.