İvan Osokin’in Tuhaf Hayatı’nda Zaman İzleğine Metinlerarası Bir Yaklaşım

Abstract

Pyotr Demyanoviç Uspenski’nin İvan Osokin’in Tuhaf Hayatı (1915) adlı romanında, zaman izleğinin önemli bir yere sahip olduğu görülür. Bu itibarla zaman, kronolojik bir süreç olmaktan ziyâde döngüsel yönüyle işlenmiştir. Döngüsel zaman kurgusunda ise metinlerarası yöntemden faydalanılmıştır. Bir metnin farklı metinlerle olan alışverişine işaret eden bu kavram, romanda alıntı tekniğiyle karşımıza çıkar. Zira söz konusu roman, Robert Louis Stevenson’ın “Yarının Şarkısı” (1900) adlı masalı ve Friedrich Nietzsche’nin Böyle Söyledi Zerdüşt (1883) adlı eserlerine doğrudan göndermede bulunur. Bu metinlerde de döngüsel zaman ön plandadır ve felsefi unsurlar ve simgelerle bu izlek desteklenmektedir. Böyle Söyledi Zerdüşt’e felsefi bir unsur olan sonsuz geri dönüş kavramı aracılığıyla gönderme yapılırken yılan simgesinden faydalanılır. “Yarının Şarkısı” adlı masalda da zamana ilişkin simgeler yer almaktadır. Saç, ip, dalga, tekrar eden dokuz rakamı gibi simgelerle yine döngüsel zaman izleğine işaret edilmektedir. Tüm bunlar metinlerdeki zaman izleğinin benzer ve farklı yönlerini de açığa çıkarmaktadır. Bu çalışma Pyotr Demyanoviç Uspenski’nin, Ivan Osokin’in Tuhaf Hayatı adlı romanında zaman izleğine odaklanmayı; metinlerarası bir yaklaşımla “Yarının Şarkısı” ile Böyle Söyledi Zerdüşt’ün söz konusu romanla etkileşimini karşılaştırmayı amaçlamaktadır. Böylece bu izleğin hem felsefi hem simgesel boyutunu incelerken metinlerdeki zaman izleğinin ele alınma biçimini de karşılaştırmayı hedeflemektedir.