Çeviri sürecinin sosyolojisi: Yayınevleri odağı

Abstract

Çevirinin seçim, üretim ve dağıtım süreçlerini odağına alan ve çeviri olgusunu bu bütüncül bakış açısıyla tanımlamaya çalışan çeviri sosyolojisi, çeviri eyleminin arka planındaki hareketliliklerini odağına almaktadır. Arka plandaki eyleyenlerin ve bu eyleyenlerin birbirleriyle kurdukları ilişkiler ağının görünür kılındığı, eylemlerin kurumlar ve eyleyenler arasında örülen ilişkiler ağı çerçevesinde yorumlandığı ve açıklandığı bir bakış açısı söz konusudur. Bu bakış açısı, çeviride görünmeyenleri görünür kılarak, bu zamana kadar göz ardı edilen hususları hesaba katarak, bu hususların çeviri olgusunun gerçekliği olduğunu kabul ederek ve çeviri olgusunu bu gerçeklikler ekseninde ele alarak çevirinin çıkmazlarına bir kapı aralayabileceğini savunmaktadır. Başka bir ifadeyle bu çalışma alanı çeviri eyleminin yolculuğunu çok boyutlu irdelemektedir. Çeviri eylemini salt metin, salt çevirmen, salt işveren boyutuyla irdeleyen çalışmaların aksine çeviri eylemini çoklu bir bakış açısıyla metin, çevirmen, işveren ve kurumlar boyutuyla irdelemektedir. Bu bakış açısına göre çeviriyi sadece metnin sınırları dâhilinde düşünmek ve anlamaya çalışmak yetersizdir, metnin sınırlarını aşan bir bakış açısıyla çeviri olgusunu gözlemlemek gerekmektedir. Bu çalışma alanına göre çoklu iletişim ağları içerisinde gerçekleştirilen çeviri eylemi, farklı kurumların kurallarından ve söz konusu kurumlarda konumlanan eyleyenlerin çıkarlarından önemli ölçüde etkilenmektedir. Bu ifadeler çeviri olgusunun ne kadar karmaşık bir eylem olduğunu gözler önüne sermektedir. Bu çalışmada yayınevleri odağında çeviri sürecinin sosyolojisine dair bir gözlem gerçekleştirilecektir. Çevirinin arka planına bakılarak çeviri süreçlerinin nasıl işlediğine dair bir gözlem gerçekleştirilecektir. Yayınevleri içerisindeki işleyiş ve bu işleyişin çeviri olgusuna yansımalarına bakılacaktır. Metnin sınırlarını aşan bir bakış açısıyla çoklu iletişim ağı çerçevesinde çeviri olgusuna dair bir değerlendirme yapılacaktır.