Müziğin Romanlarda Yerel ve Evrensel Mesajı “İlle de Roman Olsun”

Abstract

Müzik, insan sesinin doğayla uyumlu formlarının, estetik bir yaklaşım ve amaca dönük emekle yorumlanarak özgün eserler oluşturma çabası olarak görülebilir. Diğer canlıların sesleri müziğin işlevselliği bakımından benzerlik gösterse de insan sesinin fonetik yapısının müziğe dönüşmesinde bilimsel bilginin birden fazla tasarımı söz konusudur. Müziğin üretim kaynakları arasında toplumsal ve kültürel unsurların bulunması, müziğin evrenselliğini kısıtlıyor gibi görünse de müziğin hissettirdiği duygular tüm insanlar için ortaktır. Müzik sosyolojisi bağlamında müziğin birey ve toplum yaşamındaki derin etkilerine örnek olarak bu çalışmada müzik sanatının seçilmesinin sebebi, müziğin Roman topluluğunun yerel kültürünü, sosyal yaşantısını ve kimliklerini yansıtan olgulardan biri olmasıdır. Müzik, Romanların gelenek ve örflerini sürdürme ile yeni kuşakları Roman kimliğiyle yetiştirmenin de bir parçasıdır. Mesleki açıdan da müzikle yakından ilgilenen Romanlar, müziğe olan doğal eğilimlerini hareketli dans ve enstrümanlarıyla daha cazip hale getirmektedirler. Ayrıca Romanlar göçle geldikleri bölgelerde kendilerine verilen isimlerden biri olan “Çingene” kelimesine yüklenen etiketleyici imgelerin onlar üzerinde yarattığı asırlar süren stresi taşımaktadırlar. Bu isimlendirme ve beraberinde gelen etiketleyici imgeleri Roman adıyla değiştirme isteklerini Romanlar müzik aracılığıyla ifade etmektedirler. Başka bir deyişle, isteklerini “İlle de Roman Olsun” şarkısıyla kendilerinden olmayan “gaci”lere, sanatın etkili dilini kullanarak anlatmaya çalıştıkları da söylenebilir. Bu çalışmada, topluluğun konuyla ilgili deneyim ve görüşleri nitel araştırma teknikleri kullanılarak elde edilmiş ve elde edilen veriler söylem analizi tekniğiyle değerlendirilmiştir. Bu bağlamda Roman katılımcıların söylemlerinden, ele alınan şarkının öncelikli iki hedef kitlesinin olduğu anlaşılmaktadır. Birincisi, etnik kimlik ve kültürünü koruyabilmek için yeni kuşaklara aktarmak isteyen Roman topluluğu; diğeri ise şarkıyla verilen evrensel mesajın muhatabı olan Romanlar dışındaki herkestir. Bu yönüyle müzik ve dansın, Romanlarda sadece yaşamın vazgeçilmez bir parçası değil, aynı zamanda kendilerini sanatla ifade edebilme yöntemlerinden biri olduğu ulaşılan sonuçlar arasındadır.