Göstergelerarası çeviri ışığında Katrina Perdikaki’nin adaptasyon kaymalarına bir örnek: Saku’l-Bambū

Abstract

Bu çalışmada, Kuveytli yazar Saûd el-San’ûsî’nin Saku’l-Bambū adlı eseri, aynı isimli Saku’l-Bambū dizi adaptasyonuyla karşılaştırılarak, Katrina Perdikaki’nin adaptasyon sınıflandırması bağlamında ele alınacaktır. Göstergelerarası çevirinin bir parçası olarak adaptasyon, yazılı-sözel dizgede yer alan bir metnin, görsel-işitsel ve sözel-sözel olmayan dizge kodlarına dönüştürülmesiyle gerçekleşmektedir. Bu yolla gerçekleşen bir aktarım, klasik çeviri stratejilerinden farklı olarak, daha devingen ve çok yönlü bir aktarımdır. Çünkü, yazının sunduğu sabit ve sınırlı anlamlılık; görsel-işitsel, sözel-sözel olmayan tüm kodların, ahenkli bir biçimde bir arada kullanıldığı, ekran-odaklı dizi ve film ürünlerine dönüştürülerek, çok daha geniş ve hareketli bir dizge ortaya koymaktadır. Katrina Perdikaki, söz konusu geniş ve hareketli anlamları belirleyebilmek için adaptasyon kaymaları modelini öne sürmüştür. Perdikaki, bir adaptasyonu inceleyebilmek için, onu bir anlatının vazgeçilmez ögeleri olarak kabul edilen dört gruba ayırmaktadır. Bunlar; kaynak eserdeki olay örgüsünün aktarım süreciyle ilgili olan “olay örgüsü”, anlatı parçalarının aktarımında kullanılan araçlarla ilgili olan “anlatı teknikleri”, anlatıda yer alan karakterler ve birbirleriyle olan ilişkilerini inceleyen “karakterizasyon” ve anlatının zamanı ve mekanının aktarımı üzerinde duran “zaman-mekan” (setting) şeklinde sınıflandırılmıştır. Söz konusu sınıflandırmadan yararlanılarak, bir roman dizi haline dönüştürülürken, yazılı-sözel kodların, sözel ve sözel olmayan görsel-işitsel kodlara aktarımıyla yaşanan adaptasyon kaymalarının tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Böylelikle adaptasyonu çeviri yönüyle ele alarak, yeteri kadar çalışma bulunmayan bu alanda, yeni çalışmalara bir örnek sunmak hedeflenmektedir.