Sultan Abdülaziz Han’ın besteciliği ve eserleri üzerine Rauf Yekta Bey'in harf inkılabı öncesi yazıları

Abstract

Bu çalışmada, Sultan Abdülaziz Han’ın besteciliği ve eserleri üzerine Rauf Yekta Bey’in kaleme aldığı, 1909 yılında Osmanlı Türkçesi ile yayımlanan “Cennet Mekân Sultan Abdülaziz Han ve Fenn-i Nefis-i Musiki” ile “Aziziye Sirtosu” isimli makaleleri incelenmiştir. Bu doğrultuda, günümüz müzik literatürü içerisinde bulunmayan bu tarihi belgelerin çevriyazımı ile alan yazına kazandırılmasının yanı sıra Sultan Abdülaziz Han’ın besteci yönü hakkında Rauf Yekta Bey’in görüşlerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun 32. padişahı olan ve 1861-1876 yılları arasında hüküm süren Sultan Abdülaziz Han; resim, şiir ve hat gibi çeşitli sanatlarla ilgilenmiş ayrıca müzik alanında ortaya koyduğu eserleriyle bu alandaki başarısını kanıtlamıştır. Batı müziği alanında eser besteleyen ilk Osmanlı sultanı olmakla birlikte, eserlerinin bazıları Avrupa’da yayımlanmış ve ilgiyle karşılanmıştır. Rauf Yekta Bey, Sultan Abdülaziz Han’ı “müzik sanatının inceliklerini bilen” ve “üstat olarak addolunacak” derecede bir sanatkâr olarak tanımlamaktadır. Rauf Yekta Bey’in bu araştırma kapsamında incelenen yazıları ve güncel kaynaklardan edinilen bilgilerle birlikte, Sultan Abdülaziz’e atfedilen eser sayısı 10 olarak belirlenmiştir. Bu eserler; Bi-huzurum nale-i mürg-i dil-i divaneden, Ey nev-bahar-ı hüsnü an, Ettiğinden utanmazsın, Elemdir felek devrinde kârım, Hicaz Sirto ve Batı müziği formlarında bestelediği Invitation ala Valse, La Gondolle Barcarolle, La Harpe Caprice, Melancholy ve Polka isimli eserlerdir. Buna karşı, yaşadığı dönem itibarıyla aradan geçen uzun tarihsel süreç düşünüldüğünde, günümüze ulaşamamış ya da Osmanlı arşivlerinde konuyla ilgili günümüz Türkçesine aktarılmamış belgelerin bulunabilmesi ihtimali, Sultan Abdülaziz’e ait eserlerin sayısının belirtilen sayının üzerinde olabileceği yönünde bir değerlendirmeyi gerekli kılmaktadır.