Mitraizm’den Geriye Kalan Mabetler, Semboller ve Metinler

Abstract

Bu çalışmanın konusu Mitraizm dinî geleneğinden geriye kalan eserleri incelemek suretiyle Mitraizm’in üzerindeki sır perdesini aralamaya çalışmaktır. Hindistan ve İran’da tanrısal bir varlık olan Mitra etrafında yalnızca gelişen dinî bir literatür ve metafizik bir teoloji görülürken Roma İmparatorluğu’nun hakim olduğu topraklarda tapınağı, dinî pratikleri, sembolleri ve inanç sistemiyle Mitraizm’in dinî bir gelenek sistemiyle kurumsallaşmış bir din olarak ortaya çıkmıştır. Çalışmada din fenomenolojisi metodu kullanılmış ve elde edilen veriler görsel materyallerle desteklenmiştir. Çalışmanın amacı Mitraizm’den geriye kalan tapınaklar, kabartmalar, resimler, tasvirler ve çok az sayıda yazıttan yola çıkarak bu dinî geleneğin gizemli yanlarına ayna tutmak olacaktır. Çalışmada Mitraizm’e ait olduğu belirtilen tapınaklar, boğa kurban tasviri, meşale tutan iki insan figürü, aslan başlı insan figürü ve oldukça sınırlı sayıdaki Mitraist yazma incelenmiş ve yorumlanmıştır. Sonuç olarak Mitraizm’in Hıristiyanlıktan önce Roma İmparatorluğu’nun resmî dini olduğu, sırlı bir tarikat ve yer altı örgütü gibi hareket ederek sınırlı sayıdaki seçkin insanı üye olarak kabul ettiği, katı bir gizlilik içerisinde dinsel faaliyetlerini yürüttüğü, büyük oranda şifahî/sözel bir dinî edebiyata sahip olduğu için neredeyse hiçbir yazılı eser geride bırakmadığı, yazılı eserler yerine semboller üzerine kurulu olduğu ve sahip olduğu her bir sembolün altında farklı yorumların yapılabileceği sonucuna varılmıştır.