Affiliation:
1. İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Türk Dili
Abstract
Araştırma, İrfan Kütüphanesi sahibi A. İrfan’a ait Külliyyât-ı Mükâleme-i Elsine (1311/1893) adlı bir sözlük çalışması üzerinedir. Çok dilli/-polyglot yapıya benzer özellikler taşıyan sözlük çalışması taşınabilir türden küçük hacimli hazırlanmıştır. Eserde kaynak dil Türkçe, hedef diller ise Arap, Fars, Ermeni, Rum, Yahudi, Rus, Fransız, İtalyan, Alman ve İngiliz dilleridir. Hazırlayıcı, derlediği dilsel verileri kaynak dil ekseninde paralel dizili sözcük ve söz gruplarıyla oluşturmuştur. Günlük dilde geçmesi muhtemel sözcük birleşenleri yaygın kullanım ölçütünde işlenip düzenlenmiştir. Konuşma becerileri yönüyle dil edinimini destekleyen; düşünceleri anlatma-anlama ihtiyaçlarıyla uyumlu dil verileri içeren bu ürün, çeviri-iletişim amacıyla hazırlanmış küçük hacimde bir sözlük çalışmasıdır. Üründeki yapı bileşenleri sözlük bilimi ekseninde dikkate alınmış ve eser temel yapı ögeleri açısından tanıtılmak istenilmiştir. Disiplinde tasvip edilmiş görüşler literatür taraması yöntemi benimsenerek dikkatlere sunulmuştur. Çalışmada kaynak dil Türkçe; hedef dillerden örnek grup olarak seçilen Arapça, Farsça, Ermenice, İngilizce, Fransızca sözcükler ve söz grupları üzerinde durulmuştur. Sözlük metninde Osmanlı yazı sistemi kullanılarak görselleştirilen sözlük birimler çeviri yazı yoluyla günümüz abecesine aktarılmıştır. Gözden geçirilmiş kuramsal-uygulamalı yaklaşımlar doğrultusunda tanımlanan iletişim odaklı ürün, barındırdığı dil çeşitliliği içinde alana özgü ölçütler yardımıyla betimlenmiş; bulgular bölümünde bütüncül yapı içinde ve dilsel verilerle ilgili tespit edilen bazı çarpıcı unsurlar örnekler aracılığıyla aktarılmak istenmiştir. Farklı dillerin sözlü konuşmaya yönelik söz varlıklarıyla temsil edildiği bu ürün disiplinler arası derlem çalışmalarına elverişli içeriğiyle; son dönem Osmanlı dilindeki revaçta olan dil kullanımlarını yansıtması ve diller arası bazı ödünçlemeleri tanıklamasıyla mühim olup eldeki çalışma ile sözlükçülük araştırmalarına katkı sağlamak hedeflenmiştir.
Publisher
RumeliDE Dil ve Edebiyat Arastirmalari Dergisi
Reference41 articles.
1. Açık, K., Özcan M. (2018). Alfabetik Telaffuzlu Sözlük. İstanbul: Akdem.
2. Akkaya, T. M. (2019). Tanzimat’tan 20. Yüzyıl Başına Kadar (1839-1900) Yeni Türk Edebiyatında İngiliz Dili ve İngilizce Edebiyatın Varlığı ve Etkileri (s. 96, 109, 128). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
3. Aksan, D. (1982). Her Yönüyle Dil (Ana Çizgileriyle Dilbilim) (Cilt 3, s. 78, 86, 87). Ankara: TDK.
4. Aslan, E. (2020). Sözlükleri Oluşturan Temel Yapılar (Terim ve Denemeleri). Dede Korkut Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 9/23, 155-169.
5. Aslan, E. (2017). Sözlükbilimsel İnceleme Yöntemi: Eser-i Şevket Örneği. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12/30, 35-70.