Toplum dilbilim penceresinden frankofoninin Tunus’taki durumu ve yerel dile etkisi

Abstract

Resmî dili Arapça olan Tunus, büyük bir dil zenginliği yanında büyük bir dil karmaşasına sahiptir. Bu durumun temelinde tarihi, siyasi, coğrafi, kültürel, ideolojik, politik birçok sebep yer almaktadır. Ülkenin tarihine bakıldığında birçok medeniyetin hȃkimiyet alanı olduğu görülebilir. Fenike, Kartaca, Roma, Bizans, Arap, İspanyol, Türk, İtalyan, Fransız bunlardan bazılarıdır. İslam inancının coğrafyaya hȃkim olması ile birlikte Araplaşan Tunus, 16. yy. sonunda Osmanlı hȃkimiyetine girmiştir. Üç asırdan fazla bir zaman devam eden Osmanlı hâkimiyeti döneminde ülkenin ana dili olan Tunus Arapçası ve ilim dili olan Klasik Arapça zarar görmemiş bilakis İslam’ın dili olması sebebiyle sahiplenilmiştir. 19. yy’ın ikinci yarısı itibariyle Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu durum ve beraberindeki zorluklar Fransa’nın ülkede hȃkimiyet kurmasına neden olmuştur. Fransız hȃkimiyetinin ilk günlerinden itibaren Tunus insanına bir program dȃhilinde dayatılan Fransız dili, kendi dilinden uzaklaşıp kendine ait olmayan bir dili kullanan, benimseyen hatta özümseyen nesillerin yetişmesine sebebiyet vermiştir. Bu çalışmanın amacı Fransız idaresinin başladığı 1881 yılından bugüne geride kalan 142 yıllık zaman zarfı içerisinde Fransızcanın ülkedeki serüvenine bakıp bugünkü durumunu ortaya koymak ve nihayetinde yerel dile bulaşma seviyesini anlamaktır. Bütün bu çalışmaları yapabilmek sadece dilbilgisel yaklaşımlarla mümkün olamayacağı için olaylara ve olgulara toplum dilbilim penceresinden bakılmaya çalışılmıştır. Konuyu anlaşılır kılmak, frankofoninin ortaya çıkışını ve bugünkü durumunu gösterebilmek, elde edilen bulgularla sosyal olguyu daha iyi ifade edebilmek için makalede nitel araştırma yöntemleri kullanılmıştır. Söz konusu sosyal olgunun Tunus Arapçası üzerindeki etkisi sayısal olmayan veri tabloları ile gösterilmiştir.