Sünnet töreni davetiyelerinin söylemsel işlevleri

Abstract

En geniş tanımıyla toplumsal pratikler olarak tanımlanan söylem, dilbilimsel bakışaçısına göre toplumda tekrarlanarak gelenekselleşmiş metin üretimi biçimlerine verilen addır. Bir başka deyişle, metinler söylemin somut ürünlerini oluşturmaktadır. Farklı toplumsal bağlamlarda üretilen farklı metin türlerinin belli işlevleri yerine getirmek üzere özelleşmiş olduğu görülmektedir. Bu metinler arasında kültürümüzde saygı ve nezaketin bir sembolü olan davetiye metinleri de yer almakta alanyazında ayrı bir metin türü olarak incelenmektedir. Temelde sosyo-kültürel bir iletişim işlevini yerine getirmesi amaçlanan pek çok metin türünün aynı zamanda bazı söylem işlevlerini de yerine getirdiği görülmektedir. Davetiye metinleri içerisinde özellikle, kültürümüzde tıbbi bir işlem olmaktan çok daha fazla anlam yüklenen, sünnet töreni davetiye metinlerinin ‘davet etme’ edimsel işlevinin ötesinde mesajlar içeren ve söylemsel işlevler üstlenen metinler olduğu dikkat çekmektedir. Bu noktadan hareketle, bu çalışmada 30 adet farklı sünnet davetiyesinden oluşan bir bütünce oluşturulmuştur. Bütüncede yer alan davetiye metinleri Eleştirel Söylem Çözümlemesi kuramsal çerçevesinde incelenmiştir. Yapılan yapısal ve ayrıntılı çözümleme sonucunda söz konusu davetiye metinlerinin tür özellikleri doğrultusunda davet etmeye ilişkin bağlamsal bilgilerin yanı sıra büyük ölçüde dini ve cinsiyetçi söyleme hizmet eden dilsel seçimler içerdiği saptanmıştır. Bu dilsel seçimlerin sözü edilen söylemlerin meşrulaşması ve yeniden üretilmesi sürecinde rol oynadığı düşünülmektedir. Çalışmanın bulguları nicel bulgular ve nitel bulgular olmak üzere iki başlık altında sunulmuştur.