Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan ders materyalindeki kavramsal metaforların tespitine yönelik bir çalışma

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Türkçe metaforların tespitine yönelik bir standart oluşturan “metafor tespit prosedürleri”ni belirlemek ve bunlara dayalı olarak da bir metafor belirleme çalışması gerçekleştirmektir. Literatürdeki metafor çalışmalarında daha çok metaforun ne olduğu, önemi, yapısı, dilde nasıl yapılandığı gibi konuların ele alındığı ancak metaforların nasıl tespit edilebileceği üzerinde çok durulmadığı söylenebilir. Bunun sonucunda da neyin metafor olduğu konusunda belirsizlikler yaşanmaktadır. Bu problemden hareketle öncelikle bir literatür taraması gerçekleştirilmiş ve Türkçe literatürde metaforların tespitine yönelik oluşturulmuş bir yönerge çalışmasına rastlanamamıştır. Buna karşın uluslararası literatürde üç farklı metafor tespiti prosedürünün yer aldığı görülmüştür. Sonrasında belirlenen bu prosedürler, kendi aralarında içerikleri açısından değerlendirilmiş ve diğer iki prosedürün geliştirilmiş bir hâli olmasından dolayı çalışmada kullanılmak üzere Metaphor Identification Procedure / Vrije University (Vrije Üniversitesinin Metafor Tespit Prosedürü) adlı prosedürde karar kılınmıştır. Bu metafor tespit prosedüründe doküman analizi yöntemi kullanılarak Yunus Emre Enstitüsü Yedi İklim Türkçe B2 Seviyesi Ders Kitabı (2018) adlı veri kaynağına uygulanmıştır. Sonuç olarak veri kaynağında altı mutluluk, beş üzüntü, dört öfke ve üç korku olmak üzere toplam on sekiz metaforik ifade tespit edilerek bağlı oldukları kavramsal metaforlar ortaya çıkarılmıştır. Ayrıca bu çalışmayla MIPVU’da yer alan adımların, Türkçe için uygulanabilir olduğu ve ulaşılan her duygu metaforunun tespitinde aynı standardı sunduğu görülmüştür.