ANTAKYA PATRİĞİ III. MACARIUS SEYAHATNAMESİ’NE GÖRE TOKAT’IN HRİSTİYAN AHALİSİ (1659)

Abstract

Tokat, bulunduğu konum itibariyle seyyahların tercih ettiği önemli bir geçiş güzergâhı olmuştur. Hem doğulu hem de batılı birçok seyyah dönem dönem kente uğramış ve kentin mevcut durumu hakkında izlenimler edinmişlerdir. Bu yüzden Tokat’ın yüzyıllar içerisindeki değişimi ve dönüşümünü anlamak adına seyahatnameler önemli bir kaynak niteliği taşımaktadır. 1647’de Antakya Rum Ortodoks Kilisesi’nin başına geçen Macarius İbn-i ez-Zâim, 1652 yılında çıktığı Rusya seyahatinden dönüşünde Tokat’a uğramış ve kentin durumu hakkında kayda değer tespitlerde bulunmuştur. Macarius bu ziyaretinde kentin Hristiyan unsurlarıyla temas kurmuş ve onlar hakkındaki izlenimlerini kayda geçirmiştir. Bu bakımdan Macarius Seyahatnamesi, Tokat’ta yaşayan Hristiyanların 17. yüzyıldaki sosyo-kültürel durumlarını ve inanç dünyalarını anlamak adına önemli bir kaynak niteliği taşımaktadır. Bu çalışmada Antakya Patriği III. Macarius’un Tokat’ta bulunduğu esnada tutmuş olduğu notları üzerinden Tokat’ın 17. yüzyılın ortalarındaki durumu ve Hristiyan nüfusu hakkında değerlendirmelerde bulunulmuştur. Macarius’un çağdaşı olan diğer gezginlerin kent hakkında vermiş oldukları bilgiler de ele alınarak söz konusu seyahatname ile mukayese edilmiştir. Ayrıca Tokat’ın idari yapısı içerisinde yer alan köylerdeki Hristiyan nüfus ile alakalı da bilgilere yer verilmiştir. Böylece Tokat’ın kent tarihinin eksik parçalarının tamamlanmasına mütevazı bir katkı sağlanmaya çalışılmıştır.