XVI. YÜZYIL ŞAİRLERİNDEN MİRZA VE HOŞ-NÂME MESNEVİSİ

Abstract

Klasik Türk edebiyatında mesneviler şairlerin söz söylemedeki ustalıklarını göstermek istedikleri sahalardan biri olmuştur. Şairler, muhtelif konularda anlatmak istediklerini bu nazım şekli vesilesiyle ortaya koymuşlardır. Bu alanda özellikle söz sahibi olmak isteyenler beş mesnevi yazarak hamse sahibi olmuşlardır. Kanunî Sultan Süleyman devri şairlerinden biri olan Mirzâ da bu nazım şeklinden faydalanarak suçsuzluğunu anlatamaya çalışmıştır. Yaptığımız araştırmalar sonucunda XVI. yüzyıl şair ve yazarları hakkında bilgi veren biyografik eserlerde Mirzâ mahlaslı şair veya şairlere tesadüf edemedik. Bu sebeple eserden hareketle çıkarımlarda bulunduk. Mısır’da divan kâtibi olan Mirzâ, eserini (Semiz) Ali Paşa’ya takdim etmek üzere yazmıştır. Didaktik konulu bir mesnevi olan bu eser bin dört yüz kırk bir beyitten meydana gelmektedir. Mirzâ, Binbir Gece Masallarında geçen “Kral Yunan ile Hekim Rüyan” adlı hikâyeyi yeniden kurgulayıp bunu manzum olarak tercüme etmiştir. Mesnevinin giriş bölümü; tevhit, münacat, na't, Sultan Süleyman’a ve (Semiz) Ali Paşa’ya övgüden sonra zamandan şikâyet konulu beyitlere ayrılmıştır. Gelişme bölümünde ise dastan-ı ağaz başlığı ile asıl anlatılmak istenen hikâyeye yer verilerek mesnevi hatime bölümüyle bitirilmiştir. Bu çalışmada eserden hareketle XVI. yüzyıl şairlerinden Mirzâ’nın tek nüshası Viyana Millî Kütüphanesi Türkçe Yazmalar bölümünde bulunan didaktik eseri şekil ve muhteva açısından incelenerek tanıtılmıştır.