ARAPLARDA COĞRAFYA: COĞRAFİ DÜŞÜNCENİN GELİŞME NEDENLERİ VE BAZI COĞRAFYACILAR

Abstract

Coğrafya biliminin başlangıcı Antik döneme kadar uzanır. Coğrafi gelenek Orta Çağ’da farklılaşmıştır. Avrupa’da bilim bu dönemde duraklamış, coğrafi bilgi daha çok Çin ve Araplar tarafından geliştirilmiştir. Bu çalışmada Araplarda coğrafi düşüncenin gelişme nedenleri açıklanmaktadır. Böylece coğrafi geleneğin evrimi kısmi olarak ortaya konulmaktadır. Makale kaynak taraması ve biyografi yöntemiyle ele alınmaktadır. Sonuçta görülmektedir ki coğrafi çalışmalar daha çok Abbasiler zamanında yapılmaktadır. Bu nedenledir ki coğrafya Abbasi bilimidir şeklindeki ifade yanlış olmayacaktır. Genel olarak bakıldığında, tasviri coğrafya, astronomi ve matematik coğrafya ile kartografya önemli çalışma alanları olarak görülmektedir. Bu dönemde coğrafyanın gelişmesinin çok sayıda nedeni vardır. İslamiyet’in etkisi bunların başında gelmektedir. Fetihler yoluyla siyasi gücün yayılması, artan ticari faaliyetler, yöneticilerin ilmi çalışmaları desteklemesi ve beytülhikme, yabancıların etkisi, seyahatler, fiziksel coğrafi koşullar, hac seyahatleri ve şehirleşme coğrafya çalışmalarını teşvik etmiştir. Irak ve Belh gibi iki ekolün geliştiği dönemde, özellikle İbn Batuta, El İdrisi ve İbn Haldun öne çıkan başlıca isimlerdir.