Strazburg’dan Türkiye’ye: Basın Özgürlüğü

Abstract

İfade özgürlüğünün bir yansıması olan basın özgürlüğü, insan haklarına dayalı, demokratik hu-kuk devletinin vazgeçilmez bir unsurudur. Hukukun üstünlüğünün kabul edildiği bir ülkede basının rolü "kamu bekçiliği" niteliğindedir. Bu çalışmada, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın ilgili maddelerinde düzenlenen ifade özgürlüğü ekseninde, basının rolü, önemi ve basın özgürlüğü kavramları incelenmiştir. AİHM ve AYM kararları ışı-ğında devletin yükümlülüklerine değinilmiş, ifade özgürlüğüne müdahalenin meşru sayıldığı hâller ve kamusal nedenlerle hakkın sınırlandırılması açıklanmıştır. Basının bilgi, fikir ve haber-lere ulaşmada üstlendiği taşıyıcı rolü tayin etmek, bununla beraber hem basın hem ifade özgür-lüğüne yönelen müdahaleleri tespit etmek bu çalışmanın ana amacını oluşturmaktadır. Straz-burg'dan Türkiye'ye uzanan yolda AİHM, demokratik bir toplumda: Basın özgürlüğünün asıl, kısıtlamanın istisna olduğu vurgusunu sıklıkla dile getirmiş; fikir ve düşünceler rahatsız ve şok edici olsalar dahi çoğulculuk, hoşgörülülük ve açık fikirlilik kapsamında dile getirilmesini ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirmiştir. Türkiye özelinde bakıldığında basın özgürlüğünün önündeki engeller: Siyasi baskı, orantısız müdahaleler ile gazeteciler hakkında uygulanan koru-ma tedbirleri ve hürriyeti bağlayıcı cezalardır. Söz konusu durum, zaman zaman, gazetecilerin mesleğini icra etmeleri bakımından caydırıcı etkiye sahiptir.