Genç Tüketicilerin Ekolojik Zekasının Ekolojik Ayak İzi Farkındalıkları Üzerindeki Etkisi: İstanbul İlinde Bir Uygulama

Abstract

Ekolojik ayak izi farkındalığı, bireylerin tüketim alışkanlıklarının çevreye verdiği zararı somut olarak ifade eden bir kavramdır. Doğaya verilen bu zararın bireyler tarafından fark edilmesi için sürdürülebilir yaşam tarzını ve satın alma davranışını destekleyen ekolojik zekanın geliştirilmesi gerekmektedir. Ekolojik zeka seviyesinin artmasının ekolojik ayak izi farkındalığını artırması beklenmektedir. Buradan hareketle bu çalışmanın temel amacı ekolojik zekanın ekolojik ayak izi farkındalığı üzerindeki etkisini belirlemektir. Literatürde yapılan tanımlardan bu iki değişkenin birbiriyle yakından ilişkili olduğu görülmektedir. Ancak bunların birlikte ele alındığı herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır. Dolayısıyla araştırmanın bu anlamda literatürdeki boşluğu doldurması beklenmektedir. Ekolojik zekanın ekolojik ayak izi farkındalığı üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla İstanbul ilinde yaşayan genç tüketiciler üzerinde bir anket çalışması yapılarak elde edilen veriler analiz edilmiştir. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler, açıklayıcı faktör analizi, doğrulayıcı faktör analizi, korelasyon analizi ve regresyon analizi kullanılmıştır. İlk olarak araştırmada kullanılan temel ölçeklerin geçerlik ve güvenilirlikleri belirlenmiştir. Daha sonra ölçeklerin örnekleme uygunluğunu belirlemek amacıyla açıklayıcı faktör analizi ve yapı geçerliliğini test etmek için doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Son olarak ekolojik zekanın ekolojik ayak izi farkındalığı üzerindeki etkisi regresyon analizi yardımıyla belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre genel olarak genç tüketicilerin ekolojik zeka seviyesinin ekolojik ayak izi farkındalıkları üzerinde etkisi bulunmaktadır. Ekolojik zeka seviyesinin artması ekolojik ayak izi farkındalığının artmasını sağlamaktadır. Buna ek olarak ekolojik zeka ölçeğinin alt boyutu olan bütünleşik bakış açısı ve sosyal zekanın gençlerin gıda ve su ayak izi farkındalığı üzerinde etkisi olduğu belirlenmiştir. Buna göre gençlerin ekolojik zekalarının duygusal alanlarla ilişkili seviyesinin geliştirilmesi onların gıda ve su kullanımı konusundaki farkındalıklarını artırmaktadır. Regresyon analizinden elde edilen diğer sonuçlara göre ekolojik zekanın bir boyutu olan ekonominin ulaşım ayak izi farkındalığı üzerinde etkisi bulunmaktadır. Dolayısıyla gençlerin ekolojik zekalarının bilişsel kısımlarıyla ilgili düzeyin artırılması onların sürdürülebilir ulaşım konusundaki farkındalıklarını artırmaktadır.