Beyaz Gemi Faciası ve Orta Çağ İngilteresi’nde Veraset Sorunu

Abstract

1120 yılının Kasım ayında Normandiya kıyısındaki Barfleur'dan hareket ederek İngiliz Kanalı’nı geçmek isteyen Beyaz Gemi talihsiz bir kaza sonucunda batmıştı. İngiltere tarihinin en dramatik gemi kazalarından biri olan bu hadisenin sonucunda neredeyse yolcuların ve mürettebatın tamamı hayatını kaybetmişti. Büyük çoğunluğu İngiltere ve Normandiya’nın soylularından oluşan yolcular arasında, Fransa Kralı VI. Louis tarafından Normandiya Dukalığı için veliahtlığı henüz tanınmış olan ve İngiltere tahtının yasal vârisi William Ætheling de buluyordu. William, İngiltere kralı ve Normandiya dükü I. Henry’nin meşru tek erkek evladıydı. Henry’nin yirmiden fazla gayrimeşru çocuğu olsa da, William dışında tek meşru çocuğu Kutsal Roma-Germen İmparatoru V. Heinrich ile evli olan kızı Matilda’ydı. 1106 yılından beri esaret altında tuttuğu abisi Robert Curthose’un oğlu William Clito ise hem Normandiya hem de İngiltere tahtını tehdit ediyordu. Üstelik Henry, Beyaz Gemi kazasından iki sene önce eşi Kraliçe Edith-Matilda’yı kaybetmişti ve tekrar evlenmemişti. Henry Orta Çağ Avrupası’nda tahtta oturan bir kralın başına gelebilecek en kötü durumlardan biri ile karşı karşıyaydı; kendisinden sonra tahtını ve topraklarını bırakabileceği bir vâris artık yoktu. Bu duruma çare bulmak adına Henry yeni bir evlilik dahi yapmış fakat ilerleyen yaşından dolayı tekrar çocuk sahibi olamamıştı. Kazadan beş sene sonra V. Heinrich’in ölümü ile kızı Matilda’nın dul kalması, İngiltere Kralı Henry’ye emsaline rastlanılmamış bir fikir verdi ve kızını İngiltere tahtının yasal vârisi ilan etmeye çalıştı; fakat bu o kadar kolay olmayacaktı. Bu çalışma 1120 yılında gerçekleşen Beyaz Gemi kazası ve sonrasında ortaya çıkan veraset sorununu çözmek için I. Henry’nin gayretlerini çağdaş kaynakların yardımı ile incelemeyi amaçlamaktadır.