It's Good to Die at Home: The Deathbed as "Tamed Death" and a Death Education Practice

Abstract

Ölüm döşeği, farklı rolde ve statüde olan kişilerin dâhil olduğu bir toplumsal süreçtir. Bu sürece; aile bireyleri, akrabalar, ziyarette bulunanlar, din görevlileri gibi birçok kişi aktif bir şekilde dâhildir. Zira bu süreç birçok toplumsal değerin ve dinsel faaliyetin ortaya çıktığı bir toplumsal alan da üretmektedir. Modern öncesi toplumlarda ölüm, hayatın doğal bir parçası olarak kabul edilmekte iken modern toplumda ise ölüme meydan okunmakta ve hayattan uzaklaştırılmaktadır. Hastaneler, şifa bulunulan yerler değil ölümle mücadele edilen merkezler haline gelmektedir. Modern toplumda ölüm inkâr edilmekte, tabu olarak değerlendirilmekte ve tıbbileştirilmektedir. Dolayısıyla ölüm teknik bir olgu olarak değerlendirilmektedir.Her insan kendi ölümünün iyi bir şekilde gerçekleşmesini istemektedir. İyi bir ölüm; huzur içinde, uzun bir hayatın ardından, borçların ödendiği ve yükümlülüklerin yerine getirildiği, tartışmaların ve anlaşmazlıkların çözüldüğü, manevi ve ruhsal bakımdan güçlü bir atmosferde, kişinin sevdiklerinin yanında, kendi yatağında gerçekleşen ölümdür.Bu araştırma nitel bir çalışmadır. Bingöl ilinde, kırsal alanda görev yapmış ya da yapmakta olan on beş din görevlisinin (imam-hatip) ölüm döşeği sürecine dair gözlemlerinden ve deneyimlerinden hareketle, ölüm döşeği sürecini anlamak amacıyla yürütülmüştür. Araştırma sonucunda; evde kendi yatağında ölmenin iyi bir ölüm olduğu, ölüm döşeğinde vefatı beklenen kişilerin huzurlu bir şekilde ölmek istedikleri, bu nedenle ölmeden önce geride kalanlara çözülmemiş sorunlar bırakmamak için birçok kişi ile helalleşmek istedikleri belirlenmiştir. Araştırma alanında birçok insanın ölmek ve yakınlarıyla bir arada gömülmek için gurbetten kendi memleketlerine dönmek istedikleri, ölüm döşeğinde olanlara yapılan ziyaretlerin aileler için sosyal destek anlamı ve ölüm döşeğinde olan için ise yaşadığı hayatın kıymet gördüğü anlamı taşıdığı tespit edilmiştir. Ayrıca, ölüm döşeği sürecinin deneyimini yaşayanlar için bu durumun enformel bir eğitim niteliğine sahip olduğu ileri sürülebilir.