Türkiye’de çalışma süreleri, aşırı çalışma ve gelir esnekliği

Abstract

Bu makalede ilk olarak Türkiye’de çalışma sürelerinin ve aşırı çalışma oranlarının çeşitli gruplarda 2004-2019 döneminde nasıl değişim gösterdikleri ortaya konulmaktadır. İkinci olarak, çalışma sürelerinin gelir esneklikleri çeşitli gruplar için tahmin edilmektedir. Makalenin temel amacı Türkiye’de neredeyse yok mesabesinde olan çalışma sürelerine dönük literatürün oluşumuna bir katkı sağlamaktır. Bu amaçla 2004-2019 yılları için TÜİK Hanehalkı İşgücü Araştırması (HİA) verileri kullanılmıştır. Yıllık HİA verileri birbirleriyle uyumlu hale getirilerek birleştirilmiş ve yaklaşık 2 milyon gözlemden oluşan kapsamlı bir veri seti oluşturulmuştur. Çalışma sürelerinin ücret esnekliği en küçük kareler yöntemi kullanılarak tahmin edilmiştir. Elde ettiğimiz temel sonuçlara göre; 1) Türkiye’de çalışma süreleri ve aşırı çalışma oranları çok yüksektir ve 2) her ikisi de 2011-2019 döneminde önemli ölçüde gerilemiş olmakla birlikte, Türkiye her ikisinde de dünyada ilk sıralarda kalmayı sürdürmüştür. Yine, 3) Türkiye’de çalışma süreleri bilhassa az eğitimlilerde, düşük ücretlilerde ve erkeklerde daha yüksektir. Ayrıca, 4) çalışma süreleri ilgili süreçte en çok tam da bu gruplarda düşmüş ve böylece gruplar arası farklılıklar hatırı sayılır ölçüde azalmıştır. Dahası, 5) çalışma süreleri özel sektörde kamuya kıyasla çok daha yüksektir ve 6) 2011-2019 döneminde çalışma sürelerinde yaşanan gerilemenin neredeyse tamamı özel sektörde gerçekleşirken çalışma süreleri kamuda neredeyse hiç değişmemiştir. Öte yandan; 1) gelir esnekliği tam zamanlı ve ücretli çalışanlarda oldukça düşük ve negatiftir. Ayrıca, tam zamanlı ve ücretli çalışanlar için olmak üzere; 2) en yüksek ve en düşük gelir gruplarında gelir esnekliği epey düşük ve pozitif iken 3) diğer gelir gruplarında esneklik görece yüksek ve negatiftir.