İş Yerinde Can Sıkıntısı ve Sanal Kaytarma İlişkisi: Bir Kamu Kurumu Örneği

Abstract

Uluslararası yatırımların çoğalması, e-ticaret gibi teknolojik gelişmelerle ticari sınırların kalkması rekabet koşullarını daha da ağırlaştırarak, tüm işletmelere dünya pazarında yer edinme ve bu payı büyütme mücadelesini zorunlu kılmıştır. Elbette daha fazla kazanımı arzusu örgütleri zamanın etkin ve verimli kullanılması arayışına yönlendirmiştir. Bu bağlamda çalışlanlardan daha çok performans beklentisinde olan örgütler için çalışanların motivasyonunun artırılması, iş yerinde olumsuz davranışların azaltılması konularını daha çok gündeme gelmiştir. Bu olumsuz davranışlardan biri de sanal kaytarmadır. Özellikle, günümüzde iş yaşamınında da internet kullanımının artmış olması zamanın etkin kullanılması gibi birçok yarar sağlamış olmasına karşın kullanım yöntemi ve internette geçirilen süre bakımından olumsuz sonuçlar da doğurmuştur. Diğer bir kavram olan iş yerinde can sıkıntısı da çalışanları olumsuz etkileyen psikolojik olgulardan biri olarak görülmektedir. Çalışanların iç sıkıntısı gibi psikolojik bir durumu yaşaması olarak belirlenen can sıkıntısı kavramı, özellikle çalışanların yaptıkları görevlerin rutine binmesi, iş ve işlevlerin otomatikleşmesi veya çalışanın becerisinin çok üstünde görevler verilmesi durumunda ortaya çıktığı ifade edilmektedir. Can sıkıntısı konusu yeni gündeme gelen bir kavram olması nedeni ile diğer olumsuz örgütsel davranış değişkenlerine nasıl bir etki yarattığı tam olarak ortaya konulmadığı düşünülmektedir. Bu bağlamda, her iki kavramda alan yazında farklı değişkenlerle incelense de iş yerinde can sıkıntısı ile sanal kaytarma ilişkisini araştıran çalışmalara rastlanmadığını söylemek mümkündür. Bu önemden hareketle, çalışanlar üzerinde gerçekleşen bu çalışmada, iş yerinde can sıkıntısı ile sanal kaytarma davranışları arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanarak araştırmanın gerçekleşebilmesi için bir kamu kurumu seçilmiştir. Katılımıcılardan veri toplamak için çevrimiçi anket yöntemi kullanılmış ve elde edilen 242 veriler neticesinde hipotezlerin testi için SPSS programında t-Testi, ANOVA, korelasyon, regresyon analizleri kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre çalışanların iş yerinde can sıkıntısı düzeyleri ve sanal kaytarma davranışları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Ayrıca iş yerinde can sıkıntısının sanal kaytarmanın alt boyutlarını (iletişim kanalı olarak kullanım, kişisel amaçlı kullanım, işle ilgili olmayan kullanım, etik dışı kullanım ve günlük-rutin kullanım) anlamlı düzeyde etkilediği saptanmıştır.