Olası Bir Depremde Sağlık Sistemi Dayanıklılığının Değerlendirilmesi: İstanbul Örneği

Abstract

Türkiye gerek jeopolitik yapısı gerek coğrafi konumu dolayısıyla sıklıkla doğa kaynaklı afetlere maruz kalmaktadır. Nitekim yakın zamanda 11 ilde etkili olan ve ardışık şekilde gerçekleşen Maraş Depremlerinde on binlerce insan hayatını kaybetmiş, yüz binin üzerinde insan yaralanmıştır. Yaşanan bu depremlerde sağlık hizmeti sunan kurum ve kuruluşların birçoğu yıkılmış ayrıca o bölgelerde ikamet eden çok sayıda sağlık personeli kaybı da yaşanmıştır. Bu durum, bölgede sağlık hizmetlerinin sunumunda ciddi aksaklıklara neden olmuştur. Bu araştırma, deprem uzmanlarının sık sık dile getirdiği olası İstanbul depremine hazırlıkta sağlık hizmetleri kapasitesinin İstanbul özelinde 39 ilçesinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmada sağlık hizmetleri kapasitesini belirlemek için veri zarflama analizi (VZA) kullanılmıştır. VZA analizleri BCC-CCR girdi ve çıktı odaklı modeller kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Analiz sonuçlarına göre İstanbul’da ilçelerin sağlık hizmetleri kapasitesinde BCC girdi-çıktı odaklı modellerde %12,8’i (5 ilçe); CCR girdi-çıktı odaklı modellerde ise %7,6’sı (3 ilçe) tam etkin bulunmuştur. Ayrıca 39 ilçenin sağlık hizmetlerinde teknik etkinlik ortalamasının 0,155-0,594 arasında olduğu tespit edilmiştir. Bu araştırma olası bir İstanbul Depremi’nde ihtiyaç duyulacak sağlık hizmetlerinin İstanbul’da mevcut kullanılabilir tıbbi olanaklarının tam kapasite ile çalışabileceği varsayımı altında yapılmış olup; bu varsayım altında bile ihtiyaç duyulan sağlık hizmetlerinin ortalama %37,4 kapasiteyle sunulabileceği şeklinde yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda İstanbul ilinde sağlık hizmetleri kapasite planlamasının ilçeler düzeyinde yaşanacak ihtiyaçlar çerçevesince yapılması önerilmiştir.