Otizm Spektrum Bozukluğuna Sahip Çocukları Olan Annelerin Sosyal Destek Algısının, Yaşam Kalitesine Etkisi

Abstract

Bu çalışma, otizm spektrum bozukluğuna sahip çocukları olan annelerin çok boyutlu algılanan sosyal destek algısının, yaşam kalitesine olan etkilerini belirlemektir. İlişkisel tarama yöntemi kullanılarak İstanbul ilinde 4 özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerine 5-18 yaş aralığında çocuklarını getiren 105 evli anne çalışma grubumuz oluşturulmuştur. Ölçe aracımız olarak geçerlilik ve güvenirlik analizini Eker, Arkar ve Yaldız (2001)’in yaptığı çok boyutlu algılanan sosyal destek algısı ve Özgür, Aksu ve Eser (2017)’in otizmde yaşam kalitesi anketi anne-baba sürümü kullanılmıştır. Verilerin dağılımları incelenmiş ve dağım normalliği gösteren veriler için Frekans Analizi, Independent T Testi, One Way Anova ve Çoklu Regresyon analizleri alınarak bulgular ortaya konmuştur. Araştırmamıza çoğunlukla %42,9’u 31-36 yaş grubunda (N=45), %60 ev hanımı/ işsiz (N=63), %47,6’sı otizmli çocuklarının her gün spor yaptığını (N=50) ve %81’inin yardım almadan yani bakıcısı olmadan çocuğuyla kendi ilgilendiğini (N=85) belirtmiştir. Annelerin “arkadaş sosyal destek algısının” yaşam kalitesiyle pozitif yönde çok güçlü ilişkisi olduğu tespit edilmiştir (r=-,89). Annelerin “sosyal destek algısının” tedavi girişimlerinde yaşanılan zorluklar ile negatif bir ilişkide olduğu özellikle “özel insan sosyal destek algısının” annelerin yaşadığı sorunların yaşam kalitesine etkisi ile negatif güçlü bir ilişkisi olduğu görülmektedir (r=-,74). Sonuç olarak, otizmli çocuğu olan annelerin yaşam kalitesini, aile sosyal destek algısı %16 (pozitif yönde) ve arkadaş sosyal destek algısı yaşam kalitesini %89 (pozitif yönde) artırmaktadır. Özel insan sosyal destek algısı yaşam kalitesini %25 (negatif yönde) azaltmaktadır. Otizmli çocuklarının tedavi girişimlerinin annelerin yaşam kalitesine olan etkilerine en önemli yordayıcı olan aile sosyal destek algısı %33 (pozitif yönde) ve arkadaş sosyal destek algısı %26 (pozitif yönde) artırırken özel insan sosyal destek algısı çocukların yaşadığı zorlukların kendilerine yaşattığı sorunları %116 (negatif yönde) azaltmaktadır.