Abstract
Giriş ve Amaç: Genç, sağlığımız yerinde ve uzun yıllarda yaşayacağımıza inanıyorsak ölümün bize uzak (bir olgu)(çıkarılabilir) olduğunu düşünürüz. Ancak yaşamı sınırlayan ve tehdit eden bir hastalık nedeni ile yatağa bağımlı yatıyor, hastalığımızın semptomları ile mücadele ediyorsak ve aynı zamanda vücudumuzun kontrolünü de yavaş yavaş kaybetmeye başladığımızda ölümün bize yakın olduğunu düşünerek son anlarımızı hastanede geçirmek zorunda kalabiliriz. Bu tercih ölüm sürecini hastalık gibi algılamamıza sebep olurken bizi rahat ve bağımsız hissettiğimiz ev ortamından mahrum ederek, hastanede yalnız ve acı içinde ölmemize sebep olmaktadır. Palyatif bakım hastasının böyle bir sona terkedilmemesi, saygınlığının korunabilmesi için yaşamlarının son anlarındaki gerekli bakımı nerede, nasıl alacağı ve yaşamını nerede sonlandıracağını belirleme hakkı bulunmalıdır. Bu çalışma ile palyatif bakım kliniğinden hastası ile birlikte hizmet alan hasta yakınının refakat etme nedeni ile yaşadığı sorunları ve yaşayacağı sorunların bakım yeri tercihine etkisinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca ülkemizde ev temelli palyatif bakım hizmetinin sunulmasına yönelik finansal çözüm arayışları dünya örnekleri ile kıyaslanarak açıklanmaya çalışılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Çalışma kesitsel tiptedir. Türkiye’de kapsamlı palyatif bakım hizmeti sunmak üzere pilot hastane seçilen Ankara Ulus Devlet Hastanesi palyatif bakım kliniğinden hizmet alan 76 hasta çalışmaya dahil edilmiştir. Hasta yakınlarına beş bölümden oluşan veri toplama formu uygulanmıştır. Formun ilk kısmında yaş, cinsiyet, öğrenim durumu, medeni durum gibi sosyo-demografik özellikleri içeren, ikinci kısmında palyatif bakım kavramı ile ilgili, üçüncü kısımda refakat esnasında sorun yaşayıp yaşamadığını ve yaşadığı takdirde bakım yeri tercihine etkisini değerlendirmeye, dördüncü kısımda ev temelli palyatif bakımın verilebilmesi için yapılması gerekenleri ölçmeye yönelik oluşturulan sorular sorulmuştur.
Bulgular ve Sonuç: Hasta yakınlarının (± %53 ) PB kliniklerinde sunulan bakım hizmetinden memnun olsa da, (% 47,3)’ü hastanın sağlığını korumaya ve sürekliliğini sağlamaya yönelik gerekli koşullar evde sağlandığında tercihinin evde sağlık hizmeti almak olacağını belirtmiştir. Aynı zamanda uzun süreli refakat nedeni ile sorun yaşamadıkları ancak yaşadıkları takdirde tercihlerinin evde sağlık ve bakım hizmeti olacağı görülmektedir. Yaşamın niteliğini artırma çalışmaları bakım süreleri uzun süreç alan yaşlı, engelli ve kronik hastalıkları olan bireylerde yoğunlaşmaktadır. Bu uzun bakım sürecinin kurumsal merkezlerde karşılanmaya çalışılması hasta ve yakını, kurumsal merkez ve aynı zamanda o ülkenin ekonomisi açısından ciddi sorunlar ortaya çıkarmaktadır. Bu nedenle evde sağlık ve bakım hizmetlerinde tüm paydaşların sorumluluk alarak, hastanın en bağımsız olduğu ev ortamında tüm gereksinimlerinin karşılanabilir olması için gerekli yasal düzenlemelerin, sağlık sigorta sistemi revizyonunun ve en önemlisi bu hasta gruplarının evde takip ve izlenebilir olması için gerekli teknolojik alt yapının sağlanmasının gerektiği düşünülmektedir.
Anahtar kelimeler: Palyatif bakım, Evde sağlık ve bakım hizmetleri, Tercihler