KENTSEL MEKÂN DÜZENLERİNİN PASİF HAVALANDIRMA ve GÜNEŞLENME KRİTERLERİ ÜZERİNDEN SORGULANMASI

Abstract

Toplumun sağlığını destekleyen bir kentsel yerleşmenin oluşturulması için yapılarda, yapıların bir araya geldiği yapı adası formlarında ve dolayısıyla kentsel mekanın kendisinde pasif tasarım ilkelerine uygun mekânsal düzenlemeler yapılması gereklidir. Pasif aydınlanma-ısınma ve havalandırma-serinleme esaslarına dayalı olan pasif tasarım ilkeleri, yerel iklimsel koşullara uygun mekânsal düzenler kurgulanarak sağlanabilecektir. Ülkemiz kentlerinin özellikle yapılaşmış alanlarında ise yerel iklimsel niteliklere yönelik yapılaşma kararlarının üretilmediği, bunun ise sağlıklı bir kentleşme açısından uygun olmayan durumlar oluşturduğu bilinmektedir. Bu kabulünden yola çıkılarak hazırlanan bu çalışmada, yapılaşmış bir alanda güneş ve rüzgar parametreleri üzerinden pasif tasarım ilkelerine uygunluk durumuna ilişkin nesnel ölçüm yöntemlerine dayalı bir sorgulama yapılmıştır. Çalışmada, Sağlıklı Kentler Birliğine üye olan Karşıyaka’daki farklı morfolojik özelliklere sahip alanlarda bilgisayar destekli yazılımlar kullanılarak güneş ve rüzgar analizleri yapılmıştır. Analizler sonucunda elde edilen güneşlenme ve havalanma verileri, yapı adası formu, yönlenmesi, mahalle genelinde doluluk-boşluk oranı, yapı yüksekliği, yapılar arası mesafe kriterleri üzerinden tartışılmıştır. Çalışmanın sonuçları, yapı adası formlarının, yapılar arası mesafelerin, alanlardaki doluluk-boşluk oranlarının farklılaştığı durumlarda pasif tasarım kriterlerinin karşılanmasında birtakım sorunlu durumlar oluştuğunu göstermektedir. Çalışma, mevcut kentsel bir dokunun yapılaşma düzeninin yerel iklimsel değişkenlere ne düzeyde uyumlu olduğunu belirlemeye çalışması açısından mekan düzenleme disiplinleri ile ilişkili literatüre önemli katkı sunmaktadır.