Alan Kullanım Türlerinin Yer Yüzey Sıcaklığı Verileri ile Zamansal Değişiminin Belirlenmesi (Erzurum Kenti Örneği)

Abstract

Kentleşmenin artmasıyla beraber, alan kullanım biçimleri değişmekte, bu değişim yerel ve bölgesel iklimin de değişimine neden olmaktadır. Oluşan kentsel ısı adaları kentlerde yaşayan insanların yaşam kalitesini etkilemektedir. Alan kullanımında meydana gelen dönüşüm ve buna bağlı olarak gerçekleşen sıcaklık değişimini belirlemek amacıyla gerçekleştirilen bu çalışma, Erzurum kent merkezinde yürütülmüştür. Çalışmada, 1991 ve 2020 yıllarına ait uydu görüntüleri incelenmiştir. 1991 yılında kentsel alan yaklaşık 15.5 km2 iken, 2020 yılında 40.8 km2’ye ulaşmıştır. Kentin 1991 yılı ortalama YYS değeri 26,7 °C, 2020 yılı ortalama YYS değeri 30,4 °C olarak bulunmuştur. 1991 yılına ait sıcaklık verileri üzerinden değerlendirme yapıldığında kent merkezinin % 49‘u ortalamanın üzerinde, 2020 yılında ise % 55’i ortalamanın üzerinde olduğu bulunmuştur. 2020 kentleşmiş alanda 25003 yapının % 71’i mesken amaçlı kullanılmaktadır. Buna göre nüfusun % 58,8’i kentin YYS fark ortalamasının üzerinde yaşadığı tahmin edilmektedir. Alansal açıdan bakıldığında ise 2020 kentsel alanının % 52.58’i ortalamanın üstünde, % 47.41’i ortalamanın altında kalmaktadır. Alan kullanım biçiminin türü ve alan kullanım biçimindeki değişiklik kentsel ısı adasına etki etmektedir. 2019 yılı Urban Atlas verilerine göre alan kullanım biçimlerine bağlı olarak değişen sıcaklık durumlarına bakıldığında ise, işlenmemiş tarım alanları, bitki örtüsünün az ya da olmadığı alanlar, mevcut kullanımı olmayan alanlar, mera alanları, sanayi ve sürekli kentsel alanların YYS ortalamasının fazla olduğu bulunmuştur. Ormanlar, kent içindeki aktif ve pasif yeşil alanlar, maki veya otsu bitkiler ve sürekli ürün işlenen tarım alanları ise düşük sıcaklığa sahiptir.