Doğu Karadeniz Kıyı Yerleşimlerinde Fiziki Alan Değişimini Etkileyen Unsurlar ve Zamansal Değişim Üzerine Planlama Deneyimi; Çayeli Örneği

Abstract

Kıyı yerleşimleri dinamik ve karmaşık bir yapıya sahip olup, beşeri ve kısmen doğal nedenlerle sürekli değişime uğramaktadır. Bu kapsamda kıyı kentlerini fiziki olarak değişime uğratan nedenlerin bilinmesi ve bu veriler ışığında geleceğe yönelik planlar oluşturulması önemlidir. Doğu Karadeniz kıyı yerleşimlerinde fiziki alan değişimini etkileyen faktörlerin belirlenmesi, Çayeli ilçesinin geçmişten günümüze 4 farklı dönemde değişim yönünün ve hızının belirlenmesi, doğru ve etkili plan kararlarının oluşturulması amaçlanmıştır. Çalışma alanı, Doğu Karadeniz Kıyı Bölgesinde engebeli ve topoğrafik yapıya sahip Rize ili Çayeli ilçesidir. Çalışmada, Doğu Karadeniz kıyı yerleşimlerinde fiziki alan kullanım değişimini etkileyen faktörler belirtilmiş ve Rize ili Çayeli ilçesinin zamansal ve mekânsal fiziki alan değişimi (7 arazi kullanım parametresi) süreci (CBS) belirlenmiştir. Zamansal değişimler, hava fotoğrafları, uydu görüntüleri, topoğrafik haritalar ile CBS kullanılarak tespit edilmiştir. Bu kapsamda yaşanabilir ve sürdürülebilir bir kıyı kenti oluşturmak için kentin gelişimine yönelik yeni planlama ve tasarım senaryolarına yer verilmiştir. Sürdürülebilir bir çevre oluşturmak adına, enerjinin etkin kullanıldığı, insan odaklı, kültürel ve tarihi değerlerin korunduğu, kentsel alanların uzun vadeli planlarla geliştirildiği ve bu süreçte kent içi tarım alanları ve açık yeşil alanların korunduğu bir kent için bu çalışmalar bir altlık oluşturmaktadır.